2019年8月28日 星期三

Kū-tē


Lán hit-kú iáu teh 聯考制度 ê 時,頭kài 先考chiah 選學系志願。Hit-chūn lán tio̍h tùi 師範系統莫名 ià-lak-lak,堅心 師範ê 學校 lóng bô 標寫,結局 chiah 去新竹讀交通大學。

Chit kúi tang leh 學校,kah 做台語運動,lán lú-lâi-lú 發見 究竟 chit ê 系統 正是 siōng 威權ê 制度,lāi-tē ê 人員,運作文化、風格 kap 流程 to͘ lóng 是。Chhiūⁿ 講 kàu taⁿ iáu m̄-goān hō͘ 台語 ka-kī 號做台語, 強壓講是閩南語。

Chêng 幾日, 台大koh 有 大教授 禁止人 tī 會議頂面 kō͘ 台語講話,koh 講 人講台語 bē-su 二手hun, ē  害人中毒。 2019 年,中文人ná iáu oa̍h tī 15世紀 lìn,無論in 手頭 ē sa sáⁿ gōa 進步 ê科技產品。莫怪,lán ê 人 kan-na chhun chhoh-kàn-kiāu thang 出聲。

In to͘ 無leh kap 人 講人話,koh 佔tī 社會高階地位 chiâⁿ 久,in 四 kho͘ 圍á 也 chhăoh hit khoán 人。而且,nā hông 刺激,in tio̍h ē pn̄g hit-ê 威權體制 ê 威力 kâng hip,甚至 kâng chhòng-khang。 學術 in sa 來 leh 欺壓 人, chau-that 人 niâ,liân in ka-kī kho͘-á 內 mā án-ni 互相khoán-thāi。


2019年8月24日 星期六

kū-tē

舊地,舊底 1993 ê khoán,tī chia chhòng ē hông lia̍h ê khang-khòe,kiam--ê lah,重遊 ...
Hit chūn,kám-hòa 1 ê sìn-tô͘。Kî-tha ê lâng lóng thâu-khak bô hó kap lán chit-má thiaⁿ--tio̍h--ê he kâng-khoán...
Sī-kóng, koe-á-lō͘ lóng kiông-beh bōe jīn leh ah!

2019年8月3日 星期六

khùn kú kāu bāng

khùn kú kāu bāng (睏久kāu 夢)
Lîm Jū-khái

May you Requiescas in pace, my dear father.

Káⁿ sī 父親節 kàu ah lehLán chū tio̍h m̄-bat lerh tèr sōng lerh he sáⁿ 母親節iah父親節,koh-khah 免講he情人節 chiah-ê koài-koài ê chereh-ji̍t Choan seng-lí-lâng chhòng khang chhòng phāng beh choán-chia̍h--lâng ê chhut-thâu Pêng素時á,好好á 過日 kám bōe-sái chit?人倫天理顧 hō͘ hó-sè kám lerh khah ?目今lán看社會、經濟制度家庭拆li̍h kah li̍h kereh-kereh ah chiah lerh chhēr chit-khoán khang sún ê 理由 chhiⁿ-chō pe̍h-siat hiah-ê 節日 berh choán ê pián ê 心。

Lán koh tio̍h kap chi̍t tīn lâng chò-hére chia̍h 飯,in 其中有 thoân-soat tiong ê 作家,the̍reh  chi̍t 篇小說, hō͘ lán 讀。 pō͘-pīn pîn-toāⁿ 讀, tu hō͘  gún中風 ê pâ

Gún pâ chih 過手,無幾分鐘 chia̍h飯會 tio̍h soah ah lâng四散回tńgAh 小說gún 爸也 tio̍h tha̍k liáu ah Lán tio̍h i beh án-chóaⁿ tńg--khìLán siat-sióng nn̄g ê 提案,chē kheh-têng-á kàu chhùiah-sī khì chēr 公車。 I berh chēr 公車 toakKoh 問我講, ah 你寫ê tio̍h --bô?我? he tú-á hit-ê 作家 我無寫lahHit-ê 是姓李ê 大作家 lioh I kā ìnchit ah lerh gōa 好。

M̄-kuchhia-pâi-á koh --chi̍t-tè-á i kha bōe lī-piānoh kiâⁿkiâⁿ chin oh Lán tio̍h seng cha̍h chi̍t chiah haih-iah,載gún khì 車牌á khaŪ-iáⁿ 公車隨來,kā gún chhah 上車 hō͘ i seng tńg--khìLán soah 變做 haih-iah ê ùn-chiàng

是講,黃色ê kheh-têng-á lán事實卻是bōe-hiáu 駛,soah ēng tu--ê Koh 直直 kâng khok--tio̍h lán m̄-sī sètio̍h kā lu khí-lih 路中央ê分隔島, hia chi̍t chōa hō͘ kiâⁿ ê 通道, nn̄g-pêng koh hō͘ chhah o͘-tó-bái Lán ná lu soah 直直 khê tio̍h 別人ê o͘-tó-báikhiak-khiak-khiak kui 路直tân 而且 lán lu--ê 也變做黃色 haih-iah o͘-tó-bái

Chi̍t ê 警察chhut-hiān sûi 走來 kā lán cha̍h lerh lán án-chóaⁿ án-chóaⁿ beh kā lán 開罰單,lán tio̍h kā i ko͘-chiâⁿ 巴結求情。講起 gún pâ 中風 seng tńg--khì ê tāi-chì i 問我 gún tau ê 電話, i beh khà hō͘ gún pâkhòaⁿ góa kám 烏白亂 chòaⁿ Lán soah kui po͘ 久, 想無hit ki電話號碼, khòng jī jī sam... 警察 koh chiâⁿ 有耐性, tī hia thèng-hāu m̄-ku lán 有影想無。I tio̍h--lah 高雄電話hoan phái 記,î khòng-jī ná ē sī 高雄?

Lán kui pau皮包á lóng the̍reh 出來交-- i 證件有,電話hoan 無。Koh kā 警察講 hit tah kho͘-liàn-tńg choan hit-lō koân 樓十gōa chàn 公寓 chiok phái 認。Taⁿtám-tám mi-mi berh án-chóaⁿ leh Hiông-hiông 想起,tio̍h 搬救兵來 phah火。 Lán kín kā 警察講, 請你 khà hō͘ gún 太太, che i siōng 清楚,lán 心內想講 i khah gâu 講,póe-hēre khah ēre chheng。警察同意, the̍reh 紙筆叫我寫, lán the̍reh 來, 笑水青色,筆sûn chiaⁿ 粗, 開始寫:096328...  sûn siuⁿ soah bēre 清, lán ná 唸。


Chiah lerh giâu-gîkhòng-jī 應該台北 ah,印象lìn lāu-pē tú-á 確實 chēr 車去高雄, choan 大樓 á chhù phái khiā ê 所在。










2019年7月27日 星期六

im-ga̍k hām-bîn

Lán 聽 lâng 善khoàn, 冊 chi̍t pái 讀 bô,ke 讀--kúi-pái。買 kúi-ā 年ê  Ulysses,ho̍k-sāi tī 冊櫥á téng kúi-ā tang,thàn chit chām 有sim-chiâⁿ, sa 來讀。Kan-ta 讀 chi̍t 頁 tio̍h beh óa  chi̍t 點鐘久。 Pháng lán ê 英文能力 確實 bái。
Mark my words
Joyce chit tōaⁿ chiò 1 ê tiāⁿ-tiāⁿ kì-tì kap tì-sek chiâu ē chhò-loān ê lâng kóng--chhoaih


Koh,m̄-bat ê words,tio̍h péng 辭典,péng kah o͘-àm-hîn。Siōng chia̍h-la̍t--ê, iā sió-khóa khah sim-sek ê,sī hiah-ê ná bat ê words。 Têng hian, chhâ chiah ē 知影, lán kan-na chai chi̍t m̄-chai nn̄g, koh hóng-kiam saⁿ。 Joyce ê Eng-bûn 實在有夠複雜 kiam 幼路。 Bo̍k-kòe i 講 chit 本是 encyclopedia。

Ah nā sī encyclopedia,讀 tio̍h ná 有 趣味 leh?Nā 無 pique tio̍h curiosity。

Lán cha-hng 讀 第一 chiong 第 saⁿ pái liáu, chiah 安身 lo̍h-khì 睏。結局,眠夢 lah!夢tio̍h,lán kā 人 講, lán 音樂 lóng 無法度,節奏 板嘹 lia̍h bōe tiâu, ah nā pitch tone sī 人 chhit 音 十二音, lán lak kah chhun 無 chi̍t pòaⁿ。

朋友 面á bî-bî-á ná beh 笑 ná 無笑, chi̍t 半 m̄-sìn,chi̍t 半 起 m̄-kam, beh kā lán 教, lán 有夠 phái-sè,直kā the辭。 i 講  無要緊,lí 試看bāi leh。 有影, lán khui chhùi,板嘹 sûi 走cheng,聲音 音階無 chi̍t khang 準確。 Lán soah kiàn-siàu kiàn-siàu。

Khêng-si̍t ,lán án-ni,讀 ê 時,lán tio̍h kám-kak he 不時 出現ê 歌,一直kā góa 擾亂,直直拆散 lán ê 思路 kap 注神。Koh lán iā m̄-chai he 歌 ê 意思, 旋律 án-nóa,koh 有 kâng khioh笑ê,thit-thô 做sńg--ê, iā 有 chin正莊chiàⁿ-pān-ê。Lán lóng hun bōe chhoaih。Iah koh 有 hit ê bī-chhai。

2019年1月26日 星期六

lán chò lâng

Lán 做人 kám 有 原則?

Chang mî   烏狗兄牽 lán 散步,tńg kàu chhù to͘ hoan-tiám ah,想講 sok-sok thǹg hiû-á 長褲 lo̍h-khì 睏。M̄-koh, 現代人症頭,tó--lo̍h chiah leh hiāuⁿ 想,kui-khì 手機á sa lâi hôe-hôe--leh, 看 kóa ē 清心 安靈 ê 影片。

果然, bô 10 分鐘 tio̍h 起愛睏。 報講 koh有一波寒流,棉phōe kah leh khah sù-sī 好睏。聽講夢lih 所有ê 人 châu ka-tī ê  化身。

1 ê chió-hòe gâu人 出現tī lán ê 場,tu̍h 破sian-siⁿ  設全部 ê機關,thian-thong kap tauh-á。Lán chiâⁿ 欣慕。是講lán iā 有 nn̄g-saⁿ hāng 撇步 引 i ê 注意,然後 tio̍h tiāⁿ tàu-tīn ah。

Gún 談文論武道玄機,講 kah tau-tah,雙人極 歡喜。I 講 beh 去 看 太陽系 其他ê 遊星,講beh 驗證 人leh 講 ê he gōa kôaⁿ  tú gōa kôaⁿ, gōa sio tú gōa sio, koh 看 有 其他ê 人 tī 頂頭--bô。

I kā góa 手拖leh tio̍h beh 出發。 Lán soah tò-kiu, kā i 講,現象,道理,學問 góa 是 足gâu 講, m̄-koh 我 肉身 做 bē kàu hia 去。Nā khì,m̄-sī 無khùi sí, tio̍h sī kôaⁿ--sí。 I iā kài 體諒,kā 我ê 手 放離,ka-tī siu--- tio̍h 飛去 ah, i ê kha尾soah 化做 火箭 ē phùn火 直衝天頂。

無gōa久, i 翻頭 來 chhōe 我,講 he ā 無sáⁿ。 Lán kā i 講 lán 做人ê 原則 有 2 項。頭chi̍t項,lán bōe 講(phòng-hong) 超過lán 個人能力ê tāi-chì。Lán teh 講, 心肝內phàⁿ-phàⁿ, ná toh 位á 無tùi-tâng, 致使 第二項 想足久,講 bē 出--來,chhiūⁿ chit-má, koh bē 記得ah。

Lán nn̄g kâng 前, chiah leh 想,lán sī cháiⁿ-iūⁿ ē kiâⁿ kah tī chia hông chau-that, hông 侮辱 kah liân ka-tī to͘ beh giâu-gî ka-tī?Lán做人 tàu-tí tùi chit ê 世界 kám 有 siáⁿ 貢獻?自sòe-hàn hông 講 khiáu,聰明, gâu, kám 有 khah 才情?Iah sī lán kap lán leh 講ê hiah-ê 普普眾生 sio kāng,lán tio̍h 是 hiah-ê hóaⁿ-hóaⁿ 眾生?Khiok 是 m̄甘願?

想--起來ah,第二項,tio̍h是別人ê tāi-chì,kap lán 無關係,m̄-bián lán chhap(出chhùi  iah 出手)。 Tī Facebook 直直 寫文, kám 有符合 chit 2 項?

Chit 幾年,lán 身軀 衰退kah 有看見,koh tiāⁿ-tiāⁿ 不明 thiàⁿ,ām-kún,kha-chiah-phiaⁿ,āu-khok,胸坎,kha,手股, kám sī teh kā lán 抗議?Lán 無 好好á kā in 照顧, 好好á thiàⁿ-sioh ka-tī?環境、公義 ê tāi-chì,chit ê 天年,離lán lú 來lú hn̄g ah。資訊kap知識 ê 流通利便是利便kah,m̄-koh,lán chia 人ê 品質 卻是lú 來lú  反智,m̄-chai 是sáⁿ 症頭, hiah-ni̍h-á 甘願 做奴隸。

Sìⁿ-miā 生活 kan-ta chhun 錢有意義niâ? 家庭親人 chhun 1 iân 薄薄無親 ê 血緣關係 niâ!


hiān-si̍t

      Sì goe̍h cha̍p-la̍k, lán thàu-chá ba̍k-chiu peh kim, oa̍t-thâu khòaⁿ piah téng ê sî-cheng, cha̍p tiám cha̍p-gō͘ hun, chhoah chi̍t-ē t...