2016年6月12日 星期日

tē 8 khò:kiaⁿ-hiâⁿ

tē 8 khò:kiaⁿ-hiâⁿ



kiaⁿ-hiâⁿ ê sî-chūn, m̄-bián am-khàm, ē-sái kín chiū kūn chhō̄e tio̍h oá-khò, tāi-seng an-tah lán ka-kī. liáu-āu
koh-chài ǹg bo̍k-phiau chìn-hêng.
第八課:驚惶 
kiaⁿ-hiâⁿ ê 時陣,m̄免 am-khàm, ē-sái kín 就近 chhōe tio̍h 倚靠,tāi 先 安搭 lán ka-kī, 了後 閣再 ǹg 目標 進行

2016年6月1日 星期三

káu-á pàng-jiō tio̍h giâ kha

聲音唸古
1.
足古早真古早有夠古早ê以早, lán 台灣有雲豹, 石虎,水鹿á, 烏月熊 滿四界pha-pha 走ê 古早。

Tī hit ê 好 khiā 起 ê 山內底兜,有樹林ê所在有 1 隻 貓 á,i  看tio̍h he 虎 leh lia̍h 獵物ê 時 有夠厲害,足厲害,真厲害, 大 hoah 1 聲,無論siáⁿ-mih 獵物 tio̍h lóng m̄敢 tín動。 貓 á 足 欣羡, 足愛 真愛 有夠愛 beh kā i 學 chit 步功夫,因為 i 家己 beh lia̍h niáu鼠ê 時, niáu鼠 lóng 足gâu 走, 足gâu nǹg,i lóng tio̍h 直直 jiok, 直直jiok,jiok kah 喘 phēⁿ-phēⁿ, koh 有tang-sî-á 會 jiok kah 無去。 10

I tio̍h 去 iang 虎 教 i。 虎真大方, 答應i, m̄-koh, i mā iang 貓á 教 i peh 樹 á ê 功夫。貓 á mā chin 爽快 答應。  是講,貓á 講: 我 khah 細隻,汝 khah 大隻,m̄知汝會kā 我騙--bōe? Lán 來去 chhōe人做公親中人。虎ìn 好。

Tú-á好,in 看tio̍h 狗á teh 過路去, tio̍h kā hiu, 叫 i 來。 狗á 看 in 2 ê, 無sêng beh 咬 人ê 款 chiah 行óa 去。狗á 講:lín 叫我, 是beh chhòng siáⁿ-mih tāi-chì? In tio̍h kā i 講chìn前 in 講好ê tāi-chì kā 狗á 講, beh 請 狗á 做公親中人證明 in 互相bōe 欺騙。狗á 人 古意條直, 隨答應講好,虎 先教貓á hoah ê功夫, 了後, 貓á ài 教 虎 peh 樹á ê功夫,狗á 我 kā lín 做證人。20

2.
了後, 貓á tio̍h 開始 真認真 足認真有夠認真學 虎大hoah  ê功夫, 是講 怎樣hoah i mā 是 喵,喵,喵,喵。I tiāⁿ-tiāⁿ 去 lia̍h niáu鼠試驗功夫, 果然 喵喵喵 mā 是 有效, niáu鼠 聽tio̍h 喵喵喵 mā 是 驚kah m̄ 敢tín動。30

An-nî,chi̍t 月日過了,虎 kā 貓á kóng, taⁿ 汝 功夫 學kah 差不多ah, 汝 mā tio̍h 開始 教我 peh 樹á ah。貓á ìn 講, 好!peh 樹á bîn-á-chài góa tio̍h kā 汝教。 隔轉kang,虎koh 來, soah 看bōe tio̍h 貓á,直直等,直直等,等 kah 日頭 落海, 貓á lóng 無現身。 虎 足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣!I 想講, 一定 beh kā lia̍h。M̄-koh, 貓á soah 走無去。 I kan-taⁿ ē-tàng 先去 chhōe 狗á。40

3.
狗á 聽虎講了, tio̍h 答應 chhōa 虎 去 chhōe 貓á。貓á 看tio̍h in 來, tio̍h 真kín, 足kín, 有夠kín,peh 去 樹á 頂。虎 看tio̍h  足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣!Oa̍t 頭 soah kā 狗á 咬, 狗á ê 後kha hō͘ 虎 咬 1 支去, kín 走。 虎 tī 樹á kha 顧 leh, 因為 i iáu bōe 學 tio̍h peh 樹á。 50

是講, 虎 tú-á 有看tio̍h 貓á án-chóaⁿ peh-khí- lih樹 á 頂, i tio̍h bóng 試, 結局 真正hō͘ i peh--khí-khì。 I hó͘ chi̍t 聲, 足暢,真暢,有夠暢。得beh lia̍h tio̍h 貓á ah。 貓á kín kā i 講, 汝看 汝 chit-má 會曉peh 樹á ah。M̄-ku, 虎 kâng款 beh kā 咬, 因為貓á 無信用,peh 樹á, 是i ka-kī 看學會曉ê。 51

貓á 隨真kín 足kín 有夠kín, 對樹 á頂 別位 peh 落樹á, 走kah 無看見人。虎頭 chi̍t pái peh 樹á,落來也是,所以 kha手 khah 慢, soah hō͘ 貓á 走去。52

4.
自án-ni 起,樹林內貓á tio̍h m̄敢 tòa,i tio̍h 離開 樹林地界。 Ah hit 隻狗á leh? Lán chit-má 翻頭來看狗á。I mā sio-siāng án-ni 想,所以, i 比 貓á khah 早chi̍t 步, tio̍h 離開樹林ah。

是講, 離開家鄉, beh 去toh 位 leh? Koh 看tio̍h ka-kī kha 無事無故 hō͘ 虎 kā 1 支去,足怨嘆,真怨嘆,有夠怨嘆,公親soah 變事主。Ná 想 也 ná siūⁿ氣, 氣 貓á kā i 害, 虎 kā i kha 咬去。I pái leh pái leh, 無意無意 行對山路落來。60

Kàu kah 1 間 廟,天tú beh 烏, i tio̍h 想講 入去 歇睏, miâ-chài chiah koh 行。入去了後, i koh 看tio̍h i 無去ê kha, koh 開始 怨嘆起來,ná想 soah tī hia háu 出來。Háu  kah 尾--á thiám,soah 強beh 睏--去。

Bī-sī bī-sī ê時,i hō͘ 溫柔ê 聲音 "汝teh háu siáⁿ?" 吵 驚 chi̍t-ē 精神, 目睭peh 金 看tio̍h 1 ê 哺檳榔ê 阿婆,面容 真慈祥,足慈祥,有夠慈祥一直kā 看,i 心內tio̍h 足安心,真安心, 有夠安心。了後,狗á tio̍h 照原本 事故 kā 阿婆講。61

Pō͘ 檳榔 ê 阿婆聽了真m̄甘,足m̄甘,有夠m̄甘,tio̍h kā 狗á 講,我 chit-má kō͘ che 金紙kā 汝做 1 支kha heh,汝 m̄免 koh 哭 ah。 狗á ê kha 隨 恢復原樣, i 足歡喜真歡喜有夠歡喜, 歡喜kàu tè 直直 se̍h lin-long,直直 se̍h lin-long,直直se̍h lin-long,soah bōe 記得kā 阿婆 說 多謝。 62

M̄-kú, 汝ài 會記得,汝 hit ki kha 是金紙做ê, bōe-sái bak tio̍h 水 ô͘!~ 阿婆 離開 chìn前 kā i 講án-ni。An-nî 了後, 狗á 為著 保護i ê kha,連 放尿ê時,kha mā giâ koân-koân。63

5.
天光ah,狗á 出廟門 繼續 行,行kah 人家厝,tú tio̍h 主人。 主人 kā 問, 汝狗á 來 chhòng siáⁿ? I kā  ìn 講, 拜托汝 收留--我,一日hō͘ góa chia̍h一頓 tio̍h 好,日--時,汝出去做 sit, 我 會 kā 汝 顧厝。 主人 tio̍h 答應i, ta̍k 日 hō͘ i chia̍h 暗頓, hō͘ i 顧家門。 狗 á kàu chia chiah 真正 安心。 70

尾--á, 貓á mā 來kàu 人家厝。 狗á 看tio̍h 貓á tio̍h 想起 以早ê tāi-chì,tio̍h 足 siūⁿ氣, 真 siūⁿ氣,有夠 siūⁿ氣 直直kā pūi pūi pūi。貓á ā kín 跳去 厝bóe 頂 bih。

了後, 主人 tńg--lâi。 貓á 也iang 主人hō͘ i tòa。 I 講,我會曉lia̍h niáu鼠,汝 m̄免 hō͘ góa chia̍h ,kan-taⁿ hō͘ 我tòa 厝頂 tio̍h 好, góa 替汝 lia̍h niáu鼠。 因為 án-ni-siⁿ,主人答應 hō͘ 貓á tóa 厝尾頂,hō͘ i 暗時 lia̍h niáu鼠。

樹林lih chhun 虎 tī leh, i 畏人。71

2016年5月31日 星期二

soaⁿ-ti-á

Lán 來kàu 麻豆khiā 了後, chiaⁿ-si̍t 有人飼豬sēng 豬, hit 款 水紅水紅ê 豬。 聽講 kài 清氣相 也 bōe 臭hiàn, 也bōe 四界 òe-sòe 放 屎尿, koh chin gâu nai, bōe輸 gín-á leh。Siáⁿ-mih 過 無 gōa 久, soah 大 kah nn̄g-pah 斤 外 leh。 In ûn-á  放 i tī 厝內外 自由出入,溫馴溫馴。Kàu 無看見, m̄-chai koh 是 gōa 久以後 ê tāi-chì ah

Lán 人 若奔波, tio̍h 淺眠,kāu 夢,夢了 iah-是thiám。

Tú 開始, lán teh 樓á厝ê 第二koân hit chàn,ná 想tio̍h siáⁿ,peh 去 頂頭, 果然發現 3 ê 人, teh hia thèng-hāu, lán 看, pháng 高雄來ê 校友, 有 tàu-saⁿ-kāng siáⁿ貨,tāi-chì 辦了,主人soah 走, ā 無話無句 放 in teh hia。 Lán kín 問邊á, siáⁿ  tāi chiah iū ah in iah bōe 轉去?
 結局 kín 簽 1 張 單 hō͘ in  thang 去 領錢 轉。Hit 張 單á,lán 也 斟酌巡, koh 問 詳細。

Soah 發現 天 烏á, 大窗á門 外 , 月娘 大大大 1 粒 koh  圓圓圓。 Lán tio̍h kín sa 相機 beh 去 hip, 月娘soah chhōe 無。 Lán kā 邊á hit ê 放leh kín chông 去 樓尾頂。


樓尾頂 lú 看bōe tio̍h, 四周圍lóng 餘他 khah koân ê 厝,圍籬 cha̍h 去。 Lán  tio̍h koh se̍h 看 有 thang 看tio̍h 無, 有 1 跡 tú 好,2 棟樓á 中央 夾縫, 月娘 tī hia, 金黃金黃。 Lán 相機 sa 出來, 伸 2 支 kha 我 1 手1 支 sa leh,, kín hip。 Hip liáu, leh 檢查, án lán kha邊 chông 1 隻 ná鱟 ê 動物, lán kín koh hip, m̄-koh i soan 足kín,nǹg 對 大水管入--去。 Lán 想講 he thàng 隔壁, lán tio̍h koh se̍h, soah 發現 1 phiàn 花園,也有 水池á, 也有  葉á真大片ê 植物。 青 koh 鮮, lán 顧 leh chhōe,無!

Soah 看tio̍h 1 隻 豬á,柴棕色, kha-chiah-phiaⁿ 有 3 條khah 深色 ê 線chōa, 小山豬 á 栽。I kap lán sio 相,尾 一直 搖, lán àⁿ 身 伸手, i tio̍h 跳起來 hō͘ lán抱。 Tng-leh 歡喜, 後壁 蔡先生 惡面 leh kā lán chhiⁿ,lán 小 chhòa 1 ê,開chhùi kā問 ,che 你 飼ê? 是á。 飼來 chhit-thô ê。 Lán ìn kóng, 莫怪 m̄驚 人 koh ài hông 抱。

I ná koh beh 講siáⁿ, lán kín kā 豬 á hâiⁿ--i。I tio̍h 無 koh 講--án-chóaⁿ。 Lán se̍h 身準備 beh 走, soah 看 tio̍h 鳳珍。 Lán kā 問, 汝 ná tī chia? I kóng 研討會, koh kā lán 提醒 講 七月 ài 去 澎湖, 汝 ài kín chhoân hō͘ 好勢。

哈哈,精神, kín 記。

2016年5月21日 星期六

gín-á sî



Lán iah ē 記得 ê 小學同學chhun 無 幾-ê。 Khah 有 印象ê, 大部分 lóng hia-ê 成績 khah 好ê, 班長 姓 吳, 人安靜乖巧 lò koh ian-tâu, 副班長 姓廖, siōng 古意 溫純 koh 古錐, 學藝 姓王, 我看 siōng 古錐ê 形, m̄-koh 國中ê 時 tì tio̍h 豬頭症, lán soah m̄-káⁿ kap i 相借問,  in tau 是 金紙店、風紀股長姓 蔡 siōng 大範 大才, in 爸 聽講 leh 開 工場, iah-sī 排長 姓金, 是 súi m̄-sī 古錐。

Lán ê gín-á 伴, in lóng 無算, 事實 lán tī 丹鳳無 gín-á 伴, tio̍h kàu 海山里chiah 有。 同窗ê 印象 lóng 靠雙 kha 步lián 來-ê。Lán 有 13 ê 兄弟ê 潘 家, lán 講過 第一公墓 是lán ê thit-thô 所在, in tau tio̍h tī Cha̍p-poeh-hūn 溪溝邊a,lán pat kiâⁿ kah hia, 無去 拜訪 niâ。

印象 siōng 深ê 姓 王 ê súi cha-bó͘ gín-á, lán ā m̄-chai án-chóaⁿ, chiàu in tau ê 住址 去 chhi̍h 電鈴, tī 保立達 公司 對面ê 巷á內, 結局 kâng chia̍h 果子 飲料, 尾á i 去 讀 護校。名 當然 ē 記得。 Koh 另一 chōa 是 chi̍t 間 紡織工場, 坐我隔壁ê súi cha-bó͘ gín-á 姓劉, lán tio̍h m̄-káⁿ 去 chhi̍h 電鈴ah。 Chit ê bóe-á mā 去 讀 護校。

餘他ê, 有 1 ê in 爸 是 新莊變電所ê, lán tông-ê, bóe-á 講 òe-tio̍h 白喉,也 有 1 ê 姓 徐 ê 講 有 落教。 有chi̍t-ê 國中 khai-sí 做lô͘-môa, lán ū 去 hō͘ i 請 過, 姓 許 iā-kú-káⁿ。 有 1 ê, 國中tio̍h 開始 tī 新莊街á 排 擔á,  mā是 súi人無súi miā。 Koh 有 tòa kâng 條街 ê 姓 雷,tòa 育幼院 2 ê 1 ê 姓謝 ê cha-bó͘ gín-á,cha-po͘ ê bōe記得 ah。 Koh  1 ê tòa 輔大 對面 開 文具店ê。 Koh 有 2 ê 姓蔡ê 表姐妹。姓 邱ê, 姓 羅ê, ǐ~ 無 姓 張ê? Oh,  1 ê 姓 周 ê, bóe-á 講移民 澳洲, ta̍k-lâng beh kā sàng, 卻是 相招去 雞籠 ê 和平島。 Lán tī hia hō͘ 藤壺 tu̍h phòa kha 底, 頭 pái 看tio̍h 豆腐石,水母, kap 海。

Hit nî, gún chit 班是 國泰國小五班。 畢業了後, in cha-bó͘ 鬼á, hán 講lán kap siáng leh 好 leh 行, lán 心底 有kah-ì, m̄-káⁿ 講 lah, iā m̄-káⁿ 承認, koh 去 hō͘ 讀書害--tio̍h。

2016年5月20日 星期五

chòe-kī

電視 kheng-á 內 火 燄 kah,  in 有leh報 無 boeh hang 蕃薯, 辦胚Bar B Q  chiah 是時行。Chit pái 卻是 chhèng 出人味。

M̄-koh,lán 心力老ló͘ 退化ê 款, 頭殼 hîn-hîn 無愛su-siúⁿ,kha 手 痲痺痲痺bô-ài tín-tāng,鼻空bōe 靈 bô-ài phīⁿ,目睭霧霧bô-ài 看。該然有ê 血性消絲,反骨 nńg-chiáⁿ,連聲sàu 都 變 kah tiām-chih-chih!

驚死愛錢愛面水 iā-kú-káⁿ,nō͘-nō͘ 死性跳 bōe 過 chi-in 帶 ê 身命
Kā 反骨 hiah-ê 特例 lia̍h外,thâi 雞也thang 教猴,是講nn̄g kha 行路 ê 豬,無雞 mā 無猴,kan-ta 豬 ná chia̍h phun ná 觸 人,Liâm-mi 悲哀,Thang 列入科學鐵證kap 歷史冊。



1989年5月19日是鄭南榕喪禮的日子。 當鄭南榕的喪禮隊伍遊行到總統府前的時候,人們看到的仍然是令人熟悉的蛇籠和鎮暴警察。 鎮暴部隊甚至向和平遊行的民眾噴射強力水柱,引起群眾的憤怒。 就在這個時候,詹益樺突然以用預藏的汽油淋在身上,以引火自焚的方式,撲向蛇籠的鐵絲網上掛著「生為台灣人、死為台灣魂」的布條上,用他的身體來向國民黨當局,做最嚴厲的控訴。 -- 「我願與上帝同在;不願屈服在豬槽下,鬥陣吃饙,作為一個快樂的豬。」 -詹益樺-

2016年5月19日 星期四

Bentrand Paradox

Joseph Bentrand
:
1 ê 圓形內底, 畫 1 ê 正 三角形, hit 三 ê 角 hē tī 圓ê 箍線 頂。問題: random 隨機 chhìn-chhài tī chit ê 圓形 線頂 2 點 牽 1 條 直線,  án-ni-siⁿ chit 條 直線 長 ē 比 hit ê三角形 1 條 邊線 khah 長 ê 機率 有 jōa chōe ?
頭 1 ê 解:看 長度,  1:1  -- 1/2

第二 解:看 直線中間點 落 tī toh, 1/4 

第三解: 看 角度, 1/3
Chit 3 種 解答 lóng 真有道理, án-ni, 到底 kám ē-tàng 回答 原本 ê 問題 leh?
ē-sái ê 理由 是 cháiⁿ-iūⁿ? bōe-sái ê 理由 iū-koh 是 cháiⁿ-iūⁿ ?



Random chords, selection method 1; red = longer than triangle side, blue = shorter

  1. Random chords, selection method 2
The "random endpoints" method: Choose two random points on the circumference of the circle and draw the chord joining them. To calculate the probability in question imagine the triangle rotated so its vertex coincides with one of the chord endpoints. Observe that if the other chord endpoint lies on the arc between the endpoints of the triangle side opposite the first point, the chord is longer than a side of the triangle. The length of the arc is one third of the circumference of the circle, therefore the probability that a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/3.

  • The "random radius" method: Choose a radius of the circle, choose a point on the radius and construct the chord through this point and perpendicular to the radius. To calculate the probability in question imagine the triangle rotated so a side isperpendicular to the radius. The chord is longer than a side of the triangle if the chosen point is nearer the center of the circle than the point where the side of the triangle intersects the radius. The side of the triangle bisects the radius, therefore the probability a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/2.

  • Random chords, selection method 3
    The "random midpoint" method: Choose a point anywhere within the circle and construct a chord with the chosen point as its midpoint. The chord is longer than a side of the inscribed triangle if the chosen point falls within a concentric circle of radius 1/2 the radius of the larger circle. The area of the smaller circle is one fourth the area of the larger circle, therefore the probability a random chord is longer than a side of the inscribed triangle is 1/4.
  • 2016年5月17日 星期二

    phun-pho

    南北奔波,效果是sáⁿ?
     頭殼 無 thang  hioh睏, 深思,顛倒頭殼khang-khang gōng 神, 身軀 koh tio̍h 1 禮拜 2 日補眠。



    結果雙眼 kiaⁿ-hiâⁿ 深深
    奔馳無明煩惱路途遠遠
    起身 jōa-chē 身不由己目標
    也tio̍h  thǹg換 jōa-chē 面具
    Chhùi-am 掩khàm 汝lán pún-chiâⁿ 聲sàu
    Soah 無人 bat, 無人 chùn-būn
    機械時日卻是精準無情催逼
    來來去去活人面腔 hóaⁿ-hóaⁿ 
    流pái, kàu taⁿ chia
    目眉 搖搖chhe̍k-chhe̍k 也 bōe 得
    對準他方目的地
    有路原在 舖 hia 也無路用
    擔起十字架
    勞苦 A-pa-pē ún-chún 絕對bōe過頭
    Soah 煩惱日日ê chia̍h-si̍t 
    又koh 
    恐驚tú--tio̍h 試, liam-mi tio̍h 死
    Phēng 野地ê 鳥隻 khah 不如

    déjà vu bāng-kéng

         Lán tiāⁿ-tiāⁿ bāng-kìⁿ lán chhut-hiān tī kâng-khoán ê chhù-kéng: tiûⁿ-só͘, sî-kan tiám, khì-hāu, lóng sio-siâng. Chhău tē 3 pái, lán tī...