kiaⁿ chhíⁿ

E-po͘ saⁿ tiám gōa, lán lâng thiám kah, sûi tó lo̍h-khì khùn. Soah chòe chit ê bāng： lán kap A-hun tī ji̍t-kng chhàn-lān ê koe-á-lō͘ sàn-pō͘, iân lō͘ kiâⁿ iân-lō͘ khai-káng. Ná-sêng leh kóng khai-ha̍k, ha̍k-seng án-ná án-ná. I thiaⁿ kah bî-bî-á chhiò. Lán khòaⁿ--tio̍h mā sim hoaⁿ-hí. M̄-ku, hiông-hiông siūⁿ khí. ah bîn-á-chài pài-sì！Ah kin-á-ji̍t m̄-tio̍h pài-saⁿ èng-kài tī  Tām-chúi siōng khò chiah tio̍h ah！？

Kiaⁿ chi̍t tiô, cheng-sîn ba̍k-chiu bui-bui bi khòaⁿ--tio̍h sî-cheng beh cha̍p-it tiám pòaⁿ, gōa-kháu sī Tām-chúi ê koe-á-lō͘, lán leh chia̍h àm, soah khùn khì. Kā thâu-ke kap thâu-ke-niû kóng, góa khùn khì ho͘ⁿ？ 

kám khùn chiok kú ah ？ 

In mā bî-bî-á chhiò kóng, hioh, chit-má beh cha̍p-jī tiám ah lioh. Lán chiah kā in kóng bāng nih ê tāi-chì, in thiaⁿ-tio̍h khí ài-chhiò. Lán kóng káⁿ bô hóng-gāi lín chòe seng-lí lah ho͘ⁿh？

In ìn, bô lah, sī-kóng m̄-káⁿ kā lí chhá cheng-sîn. 

Liáu-āu, piⁿ-á tōng-sû leh hōe kóng, kiò góa tio̍h thòe in chú-tiuⁿ--cheh. 

In leh kóng sáⁿ, lán thiaⁿ bōe bêng, kan-na chi̍t kù, "in án-ni chiok chū-su". 

I piⁿ-á koh  chi̍t ê chō͘-lí sió-chiá tàu chàn-siaⁿ, "heⁿh ah, heⁿh ah" 

Lán ìn kóng lâng chū-su sī thian-sèng, soah chin-chiàⁿ cheng-sîn hoat-kak lán iah tó leh bîn-chhn̂g. 

sū-sı̍t, lán lâu leh ha̍k-hāu, chı̍t-pòaⁿ lí-iû sī berh chhui-sak Tâi-gí-bûn, m̄-koh in kan-na tùi-tiōng lán kî-thaⁿ ê châi-chêng. 

Lán chit kúi tang, ta̍k lé-pài lâm-pak phun-pho, ji̍t-chí bông-bông biáu-biáu, cheng-sîn kap hâm-bîn kiōng-kiōng berh bô hun khì. Koh, hòe-thâu iā kòe gō͘-cha̍p ah, sin-thé lêng-kiāⁿ ui-khì, lak khì,  phái khì chin chōe, ki-lêng mā leh thòe-pō͘, koh chi̍t kóa kū siong ē giâ, bōe-su leh khòng-gī lán bó hó-hó-á kā i thiàⁿ-sioh. Lâu-si̍t kóng, lán chin sioh-lio̍h lán ê sin-thé lah. Lán bí-lē kok-tō͘ khí-chō iah bōe hó-sè, tong-jiân ài sioh miā kò͘ sin-thé lâu cheng-sîn khùi-la̍t kè-sio̍k ah.

Tâi-gí Pe̍h-ōe-jī ê Word Macro TaigiLMJ101

TaigiLMJ101程式說明

說話頭：

Beh ēng TaigiLMJ101 ê 時，一定   ài kah tī MS WORD lāi-té lâi-ēng, ē-sái sī MS OFFICE2002 (XP), 2003, iah-sī 2007。Góa tī Windows 11 lāi-tóe ēng Word 2019 （Microsoft OFFICE 2019） mā bô būn-tôe. 

Chiàu ē-kha soeh-bêng an-chng liáu,  open Word, tio̍h  ē tī 增益集 ke chhut TaigiLMJ101 ê kong-lêng soán-hāng.

===

FHL TaigiIME 是 完整    ê 台語輸入法，安裝 hó-sè  tio̍h   bô su-iàu其他輸入法。

Mā bô it-tēng sū-iàu MS WORD。

====

jī-hêng ê būn-tôe,  chit-má windows  10   （or newer）unicode lóng  oân-choân chi-oân ah.
m̄-kuh   ū kúi ê  jī ài  chù-ì ：

o͘    koh  ō͘ 

m̄ , M̄

  n̄g,  n̂g ...

i̍t, i   tē 8  siaⁿ （ ēng Time new Roman, i téng koân hit ti̍t tio̍h ē chèng-siông）

----

Windows XP (kap無提供 unicode 字型ê 作業系統) Lóng必須安裝台語unicode字型 (font)。Taigi unicode, Doulos SIL, Gentium, Charis SIL, kap DejaVu lóng ē-ēng-tit.

====

chit-má siōng sin pán ê TaigiLMJ101_22Dec.dot： 各種 台語unicode 羅馬字版本 互相轉換  Download TaigiLMJ101_21Apr.dot 

TaigiLMJ101 2020 Dec  liáu-āu ê 版本 ū siám khui Eng-gí ê ou 修改 POJ2TL

chit-má siōng sin pán ê TaigiLMJ101_22Dec.dot： 

 Download TaigiLMJ101_22Dec.dot Tī MS Windows, Chit ê tóng-àn ài khǹg chit-ūi：

Koh 1 ê hong-piān ê tóng-àn Word.officeUI hē chia：

ē ke che chhoaih

TaigiLMJ101 tī Mac mā ē-sái ēng, kâng-khoán ài ū

MS Word （MS Office for Mac）.

TaigiLMJ101 for Mac Word Tī Mac sin-pán ê Word，TaigiLMJ101___.dot khǹg ê só͘-chāi

iōng-hoat：

Chiok hok

Thian-káu si̍t-ji̍t chū kó͘ thn̂g ê
Siau-sit lô-kó͘ siau-sit
Sin gán-kài tōa-lâng gín-á lóng ài
Bōe koh kiaⁿ-hiâⁿ sim-koaⁿ chhoah
Siōng-tè A-pa-pē ê kim-chhiú-chí

Piàn chòe chiok-hok

Chin-lí pí kî-koan koh khah hoàn-kî
Kin-á-ji̍t hóaⁿ-hóaⁿ hián-bêng
Chhiō tī-teh pó-tó khò͘-thâu

Kóng liam-mi Gō͘-ji̍t-chereh
Tôaⁿ-îⁿ sî-kî
Thang ka-siông kóng kúi-kù ōe
Ta̍k lâng khiok to tîm-bê koài-kî hi-hán
beh hun-hióng
Kong-ōe soah m̄-bián
Khah chōe he se-thian lâng ê chhùi-chôaⁿ

niau sîn

M̄ ài khòaⁿ chia chhia lìn-lòng háu
Gō͘ chhe lō͘-thâu kóaⁿ-kông kan-kí
Hō͘ góa sió-khóa-á thêng-hioh

Sin-khu kám-siū che tha-hiong
Chhun-thiⁿ bóe-liu sió-khóa-á kôaⁿ
Koe-á-lō͘ ha̍k-seng gín-á ngó͘-lō͘ sòaⁿ cháu
Siáng chai-iáⁿ lán
Lâng chhut-gōa tiâu-tiâu lân
Phun-pho oh-tit thang hioh-kha
Thiⁿ, hûn to͘ am leh lú o͘
Piān-lī kám-á-tiàm lī-piān
Pah-hāng chiâu-chn̂g
Chit chhùi sio an-sin an-sîn
Chiah lâi siūⁿ chhù


PS：武漢肺炎 chăng Tâi-oân chhiau-kòe 100 lē。農曆 kòe-nî chìn-chêng kàu taⁿ chiah beh hùn khui niâ。M̄-ku siōng-hó mài lah！

Kū-tē

色空不異siáⁿ 人講，是諸法空相苦空，顛倒夢想bōe 停擋，西方極樂bā 無蹤。

Lán hit-kú iáu teh 聯考制度 ê 時，頭kài 先考chiah 選學系志願。Hit-chūn lán tio̍h tùi 師範系統莫名 ià-lak-lak，堅心 師範ê 學校 lóng bô 標寫，結局 chiah 去新竹讀交通大學。

Chit kúi tang leh 學校，kah 做台語運動，lán lú-lâi-lú 發見 究竟 chit ê 系統 正是 siōng 威權ê 制度，lāi-tē ê 人員，運作文化、風格 kap 流程 to͘ lóng 是。Chhiūⁿ 講 kàu taⁿ iáu m̄-goān hō͘ 台語 ka-kī 號做台語， 強壓講是閩南語。

Chêng 幾日， 台大koh 有 大教授 禁止人 tī 會議頂面 kō͘ 台語講話，koh 講 人講台語 bē-su 二手hun， ē  害人中毒。 2019 年，中文人ná iáu oa̍h tī 15世紀 lìn，無論in 手頭 ē sa sáⁿ gōa 進步 ê科技產品。莫怪，lán ê 人 kan-na chhun chhoh-kàn-kiāu thang 出聲。

In to͘ 無leh kap 人 講人話，koh 佔tī 社會高階地位 chiâⁿ 久，in 四 kho͘ 圍á 也 chhăoh hit khoán 人。而且，nā hông 刺激，in tio̍h ē pn̄g hit-ê 威權體制 ê 威力 kâng hip，甚至 kâng chhòng-khang。 學術 in sa 來 leh 欺壓 人， chau-that 人 niâ，liân in ka-kī kho͘-á 內 mā án-ni 互相khoán-thāi。

kū-tē

舊地，舊底 1993 ê khoán，tī chia chhòng ē hông lia̍h ê khang-khòe，kiam--ê lah，重遊 ...
Hit chūn，kám-hòa 1 ê sìn-tô͘。Kî-tha ê lâng lóng thâu-khak bô hó kap lán chit-má thiaⁿ--tio̍h--ê he kâng-khoán...

Sī-kóng， koe-á-lō͘ lóng kiông-beh bōe jīn leh ah！

khùn kú kāu bāng

khùn kú kāu bāng （睏久kāu 夢）

Lîm Jū-khái

May you Requiescas in pace, my dear father.

Káⁿ sī 父親節 kàu ah leh。Lán chū 早tio̍h m̄-bat lerh tèr sōng lerh 過 he sáⁿ 母親節iah父親節，koh-khah 免講he情人節 chiah-ê koài-koài ê chereh-ji̍t。 Choan seng-lí-lâng chhòng khang chhòng phāng beh choán-chia̍h--lâng ê chhut-thâu。 Pêng素時á，好好á 過日 kám bōe-sái chit？人倫天理顧 hō͘ hó-sè kám 無 lerh khah 贏 ？目今lán看社會、經濟制度 kā 家庭拆li̍h kah li̍h kereh-kereh ah chiah lerh chhēr chit-khoán 有khang 無sún ê 理由 chhiⁿ-chō pe̍h-siat hiah-ê 節日 berh choán 人 ê 錢 pián 人 ê 心。

Lán koh 夢 tio̍h kap chi̍t tīn lâng chò-hére chia̍h 飯，in 其中有 thoân-soat tiong ê 作家，the̍reh  chi̍t 篇小說， hō͘ lán 讀。 我 pō͘-pīn pîn-toāⁿ 讀， tu hō͘  gún中風 ê pâ。

Gún pâ chih 過手，無幾分鐘 chia̍h飯會 tio̍h soah 場ah， lâng四散回tńg。Ah 小說gún 爸也 tio̍h tha̍k liáu ah。 Lán tio̍h 問 i 講 beh án-chóaⁿ tńg--khì。Lán siat-sióng nn̄g ê 提案，chē kheh-têng-á kàu chhù，iah-sī khì chēr 公車。 I 講 berh chēr 公車 toak。Koh 問我講， ah 你寫ê 有tio̍h 獎--bô？我？ he 是 tú-á hit-ê 作家-ê， 我無寫lah。Hit-ê 是姓李ê 大作家 lioh。 I kā 我 ìn，chit 篇 ah 無lerh gōa 好。

M̄-ku，chhia-pâi-á koh 有--chi̍t-tè-á， i kha bōe lī-piān，oh kiâⁿ，kiâⁿ chin oh。 Lán tio̍h seng cha̍h chi̍t chiah haih-iah，載gún khì 車牌á kha。Ū-iáⁿ 公車隨來，kā gún 爸 chhah 上車 hō͘ i seng tńg--khì。Lán soah 變做 haih-iah ê ùn-chiàng。

是講，黃色ê kheh-têng-á， lán事實卻是bōe-hiáu 駛，soah ēng tu--ê。 Koh 直直 kâng khok--tio̍h， lán 看 m̄-sī sè，tio̍h kā lu khí-lih 路中央ê分隔島， hia 有 chi̍t chōa hō͘ 人 kiâⁿ ê 通道， nn̄g-pêng koh hō͘ 人 chhah o͘-tó-bái。 Lán ná lu soah 直直 khê tio̍h 別人ê o͘-tó-bái，khiak-khiak-khiak kui 路直tân。 而且 lán lu--ê， 也變做黃色 haih-iah o͘-tó-bái。

Chi̍t ê 警察chhut-hiān sûi 走來 kā lán cha̍h lerh， 講 lán án-chóaⁿ án-chóaⁿ， beh kā lán 開罰單，lán tio̍h kā i ko͘-chiâⁿ 巴結求情。講起 gún pâ 中風 seng tńg--khì ê tāi-chì， i 問我 gún tau ê 電話， i beh khà hō͘ gún pâ，khòaⁿ góa kám 烏白亂 chòaⁿ。 Lán soah 想 kui po͘ 久， 想無hit ki電話號碼， khòng jī， jī sam...。 警察 koh 真chiâⁿ 有耐性， tī hia thèng-hāu， m̄-ku lán 有影想無。I 講 tio̍h--lah， 高雄電話hoan phái 記，î， khòng-jī ná ē sī 高雄？

Lán kui pau皮包á lóng the̍reh 出來交-- i， 證件有，電話hoan 無。Koh kā 警察講 hit tah 四kho͘-liàn-tńg choan hit-lō koân 樓十gōa chàn 公寓 chiok phái 認。Taⁿ，tám-tám mi-mi berh án-chóaⁿ leh？ Hiông-hiông 想起，tio̍h 搬救兵來 phah火。 Lán kín kā 警察講， 請你 khà hō͘ gún 太太， che i 記siōng 清楚，lán 心內想講 i 話 khah gâu 講，póe-hēre khah ēre chheng。警察 mā 同意， the̍reh 紙筆叫我寫， lán the̍reh 來， 笑水青色，筆sûn chiaⁿ 粗， 開始寫：096328...  筆sûn siuⁿ 粗 soah 看bēre 清， lán ná 唸。

Chiah lerh 起 giâu-gî，khòng-jī 應該台北 ah，印象lìn lāu-pē tú-á 確實 chēr 車去高雄， choan 大樓 á chhù 人phái khiā ê 所在。