Lán Tâi-gí lâng hō͘ lâng kóng: lín chiok ū-sim, ū jia̍t-chêng, góa chiok khim-pōe--lí. M̄-kú beh siá Tâi-gí, beh án-chóaⁿ siá? Lán thiaⁿ-tio̍h khí-thâu-seng sió-khóa siūⁿ-khì, soah--lâi iàn-khì, iā taⁿ pìⁿ-chòe bih-chhùi bih-chhùi. Chhin-chhiūⁿ é-káu--ê teh sí kiáⁿ.
Kêng-si̍t, lán tùi Tâi-gí nā tē-it pàng hō͘ khì, tē-jī chāi lâng kóng--án-chóaⁿ, lán tio̍h ē ke chin khin-sang tō͘-ji̍t. Che tio̍h-sī lán chôan Tâi-ôan phòng-hong kòng-ê 70% í-siōng ê Tâi-gí lâng chhái-iōng ê thāi-tō͘. Án-ní, ûi-it ê kiat-kó tio̍h-sī Tâi-gí biat-bô.
Téng-kôan só͘-kóng tē-jī hāng lāi-tóe koh pau-koah chun-chiàu Kàu-iok-pō͘ kui-hōaⁿ ê siá-hoat. In-ūi chit ê kàu-io̍k-pō͘ tio̍h-sī biat-cho̍at Tâi-ôan ta̍k cho̍k bú-gí ê hiong-chhiú, chū chá tio̍h-sī, chit-má iáu sī, té-kî bī-lâi bô khó-lêng ké-pìⁿ.
Kóng tio̍h che, chin ián-khì. Lán TLH, soan-iông kóng lán beh chhui-sak Tâi-gí Lô-má-jī (Lán kóng ê Lô-má-jī, sī thôan-thóng ê Pe̍h-ōe-jī). M̄-kú, Lán TLH lāi-tóe ê thâu-lâng, kàu-siū, soah 1 ê 1 ê bô tì-ì, ia̍h bô hoat-tō͘ thê-chhut siáⁿ-mih soeh-ho̍k lâng lâi siá POJ ê lí-iû, tio̍h-sǹg thê-chhut ka-kī soah m̄ ēng m̄ siá ! Án-ni, beh hőng khòaⁿ chòe sáⁿ? Thâu 1 hāng, tōa pō͘-hūn TLH ê lâng chàn-tông bok-chêng hàn-lô lām-siá ê chhek-lio̍k. Che sī Tēⁿ Liông-úikàu-siū chiok chá tio̍h thê-chhut--lâi ê. I ê kiàn-gī 15~20% ê Poj lām hàn-jī. Kàu taⁿ kan-ta Si Chùn-chiu ū koh lâi chù-ì chit hāng, I thê-chhut 30%~40% chiah ū hoat-tō͘ kiù Tâi-gí su-siá ê siūⁿ-hoat. Lán TLH ê thâu-lâng leh? Hông kóng Lô-phài, ah in Lô-má-jī ê chok-phín, su-siá leh?
Kā chhut chheh lia̍h gōa, pêng-siông-sî-á só͘ siá só͘-iōng, chhiūⁿ FB, lóng án-chóaⁿ? Ta̍k-gê ē-sái khì khòaⁿ. Mài kóng Tâi-gí-khùi hó-bái ê būn-tôe, kan-ta kóng Lô-má-jī chhui-sak tio̍h hó. Kúi pha ? Lán kám m̄-chai, lan thâu-lâng ē éng-hióng chin-chōe lâng, chin-chōe ha̍k-seng? Lí m̄ kian-chhî, ha̍k-seng beh án-chóaⁿ tòe lí ê kha-pō͘ ?
2. Bîn-kan bûn-ha̍k iú-siaⁿ chheh ê khang-khòe
Lán ū hok-khì tàu chò bîn-kan bûn-ha̍k bûn-pún chéng-lí ê thâu-lō͘. Lāi-tiong lán tú-tio̍h soa-soa-sap-sap chiok choe būn-tôe.
Thâu 1 hāng, lán lia̍h kóng bîn-kan gē-su mah, Tâi-gí it-tēng bô būn-tôe. Só͘-í chhái-chhú í kháu-gí ûi chún ê chhek-lio̍k. Che tāi-iàu sī bô têng-tâⁿ. Soah tú-tio̍h, te̍k-sû miâ-sû, chhiùⁿ m̄-tio̍h khì, cháu im, kah thiaⁿ bōe chheng ê. Lán ū kā tē-hng khiuⁿ-kháu lóng khó-lú ji̍p--lâi ah. Mā iah-sī ū chia-ê lân-koan.
Tē 2, chù-siá, nā chôan-pō͘ ēng POJ lóng bô būn-tôe, liân gē-su chhiùⁿ kah ke im kiám im lóng ū hoat-lih. Ke̍k-ke, tio̍h-sī, lán beh ka hyphen iah-m̄ niâ. Che lán ū 1 thò kui-hōan sán-seng. Lia̍t tī chia, hō͘ chèng-lâng chham-khó[chiàu lo̍k]:
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Choan-iú miâ-sû, thâu 1 jī-bú tōa-siá.
甲、大寫
i. 人名、神祇名
ii.
山、水、地 (日、月、星辰？)
iii.
機構
iv.
建築物
乙、斷詞
i.
優先化為最單純詞
ii.
優先常用詞
1.
Góa siūⁿ, chhiūⁿ kóng
[thâu 1 tiâu] : góa ê chhù, góa ê chîⁿ che tio̍h lóng
bián ū hyphen, ah-nā āu-piah hit ê bêng-khak ê mn̍gh-kiāⁿ bô kóng tio̍h ài
pìⁿ-chò
góa-ê,
lí-ê, chit-ê , hit-ê, sò͘-liōng-sû mā án-ni tio̍h sī chóan chò 所有格kap 所有代名詞 tio̍h sī 1 ê sû ah.
[tē-jī]: [chhiūⁿ tē jī tiâu --> tē-jī] 盡量斷作siōng 單純ê詞
le:
jú-lâi-jú XX, mài jú-lâi-jú-XX, choan-iú miâ-sû, kho-ha̍k miâ-sû, mài
choan-iú-miâ-sû, kho-ha̍k-miâ-sû....
Kok-bîn
sió-ha̍k ,mài Kok-bîn-sió-ha̍k
*M̄-kú
chhiūⁿ i-chi̍t-lâng(te̍k chí bo͘ lâng, m̄-sī kóng i 1 lâng), mài i chi̍t-lâng,
mā mài i chi̍t lâng, ah /1 ê lâng/ ê 1 lâng tio̍h siá /chi̍t lâng/
Chhiūⁿ /Sin-iú
Chi̍t-koa-si/ Sī góa kiàn-gī ê siá-hoat. Iah-sī beh /Sin-iú Chi̍t Koa-si/ Nā
kóng chóan-iú miâ-sû, soah pìⁿ /Sin-iú-chi̍t-koa-si/...
------------------------------------------------------------------------------------------------------------M̄-kú,siā-hōe, ki-koan tāi-chiòng iàu-kiû ài ū hàn-jī, só͘-í tio̍h koh chéng-lí 1 pái hàn-lô lām-siá ê pán-pún. Chit kiāⁿ liù tio̍h, m̄-sī kan-ta liù tio̍h tōa ko͘-tai, sī liù-tio̍h tōa hái-ang, ngī thoa, ē hō͘ i thoa lo̍h hái, tio̍h-sī漢羅選擇原則. Lán TLH ê lâng chóng ǹg-bāng POJ pha-sò͘ khah kôan khah hó. M̄-kú tio̍h ū soeh-ho̍k lâng ê lí-iû.
Lán chit-má chiap-siū Si Chùn-chiu só͘-kóng, chi-chhî hàn-lô, tio̍h-sī chi-chhî LMJ, chit khóan khài-liām. Ah nā Kàu-io̍k-pō͘ hit-khóan kā LMJ khòaⁿ-chò chù-im, ē hāi-sí Tâi-gí. pài-thok m̄-thang koh chun-chiàu in ê kui-chek ah heh.
Lán tng-chhoe-sî ū sió chhim-siūⁿ, 漢羅選擇原則 tāi-khài ū chia-ê būn-tôe. Chia só͘ lia̍t lóng sī POJ iu-sian ê jī-sû.
----------------------------------
1. 常用虛詞
che chioh-iōng in Hàn-gí gián-kiù ê sû], lán siūⁿ che sī gí-giân bûn-hoat ê sû-lūi, pit-iàu, te̍k-sû, só͘-í it-tēng tio̍h pó-liû gí-im. Kóng chè bô su-iâⁿ--ê, in hôa-bûn, chia-ê sû mā sī lóng koh kòe chè-chō, koh sóan--ê.
這 Che, he
遮 chia, hia
毋 m̄
毋但 m̄-nā
若 nā
若 ná
án-ni // án-ne/
án-choáⁿ // án-nóa // án-ná
hiah-nih
才 chiah,
這 chit,
佮 kap/kah
閣 koh,
較 khah
的 ê,
個 ê /gê
攏 lóng,
予 hō͘, kā
甲 kah
2. 代名詞
Che eng-tong bián koh kóe-serh.
lán, gún goán, lín,
in, góa, lí/lṳ́/lú, i
3.常用台語詞 chhêng-chāi ēng ê Tâi-gí sû. Lán ū liat chiok chōe
tī Lô-má-jī iū-sian. KIP chit pō͘-hūn choh liáu siōng kek ngó͘-jîn. Choan-choan chhōe kóa thâu sì lâng bô leh ēng ê hàn-jī lâi hā lán ê gín-á chai. Tōa-lâng to kiaⁿ.
--------------------------------------------------------Í-siōng, tāi-khài chhú-lí tōa pō͘-hūn ê su-siá būn-tôe, iah nā ū chiàu án-ní, 30%~ 40% ê LMJ eng-tong bô būn-tôe, iā m̄-bián hō͘ KIP hak sí-sí.
Koh 1 hāng hō͘ lán chiok khùn-jiáu, tio̍h sī sò͘-jī ê su-siá. Lán kiàn-gī, chi̍t nn̄g, saⁿ chit-khóan phó͘-thong sò͘-jī ēng POJ, ah nā it-nî-á, jī-nî-á, te-it, tē-jī chit-khóan lán tio̍h kiàn-gī siá hán-jī. Ah koh chhiuⁿ 十、百、千 che lóng kā i tòng-chòe choan-iú sû. Án-ni lâi chhú-lí. Lán ê siūⁿ-hoat sī án-ni, phó͘-thong sò͘-jī àn sòe pâi kah tōa, che ū kàu-io̍k ì-gī, iā thang kà lán ê sī-sè, thèng-hāu i khah tōa-hàn, tio̍h ē-tàng chiap-siū khah ho̍k-cha̍p ê su-siá kah koan-liām, chiah kah in bô kâng ê su-siá tio̍h khah ē thong. Ná m̄ siá 1 2 3 tio̍h hó? Siá 1 2 3, gín-á ē tha̍k chòe sáⁿ? [ i, er, san ].
Khài-liām, tio̍h liān-si̍p pìⁿ keng-giām, keng-giām tio̍h si̍t-chiān chiah ē ji̍p-sim, ji̍p-sim chiah ē pìⁿ láu-liān.
Chhiáⁿ chèng tông-chì chòe-hóe, tàu saⁿ kēng, saⁿ thīn, lâi siá Tâi-gí POJ, Tâi-gí it-tēng chhut-thâu-thiⁿ.
