Premiere Partie (Tē it Phō)
1.
Kia̋ⁿ-ji̍t, Bú--á sí--khì-ah. Iah-sī cha̋ng-hng, Goá m̄ chai. Goá siu tio̍h 1 hong An-ióng-īⁿ ê tiān-sìn, kóng " Lēng tông óng-seng, bêng-ji̍t an-chòng, kín piáu ai-chím." Án-ni niâ, siáⁿ lóng bô kóng, só͘-í, chang-hng iā-kú-káⁿ.1
1 iā-kú-káⁿ : maybe, perhaps.
Chit keng An-ióng-īⁿ tī Marengo, lī Alger 80 khí-loh. Goá chēr ē-po͘ 2 tiám ê bus, e-po͘ khah oàⁿ ê sî tio̍h ē kàu. Án-ni, Goá tio̍h thang chiú-lêng 1 mî, keh kang àm-sî tńg--lâi. Goá kā gún thâu-ke chhéng-ká 2 kang. Chit khoán lí-iû, i boē-tàng kū-choa̍t goá. Sī-kóng, thâu-ke ê bīn-chhiuⁿ iā bô hó. Goá iā ū kā kóng, "Che ā boē-sái koài goá" I iā bô ìn. Goá siūⁿ, iah-sī goá goân-pún bô pit-iàu an-ní kā kóng. Chóng-kóng, Goá bô koh hoē phái-sè iah sit-lé. Che pún-te eng-kai i kā goá an-ùi chiah tio̍h. I nā khoàⁿ tio̍h goá toà hà, hit sî, chiah ē iú-só͘ piáu-sī, chit-chūn, ná-sêng gún bú-á iá boē sí ê khoán, ah tò-péng, nā an-chòng liáu, goá tio̍h ē bô-kāng, ē ke 1 iân khah chèng-sek ê sek-chúi.
Goá chē 2 tiám ê bus. Thiⁿ ke̍k joa̍h. Goá chiàu pêng-siông-á koàn-sì, tī Céleste chia̍h-pn̄g. In lóng tông-chéng goá kám-kak kan-khó͘, Céleste kóng "lâng 1 sì-lâng kan-ta 1 ê lāu-bú". Goá beh cháu ê sî, in lóng chhut-lâi kàu mn̂g-chhùi sio-sî. Goá sio-khoá siān-siān lán-lán, in-ūi koh tio̍h ài khì Emmanuel in tau, kā i chioh 1 tiâu neck-tai kap o͘-hà. In A-chek kúi goe̍h chêng chiah koè-sin.
Goá kō͘ cháu--ê khì, chiah boē gō͘ tio̍h chhia-pang. Chit choā lō͘ chiah-nih koáⁿ, bô têng-tâⁿ gî-gō͘ tio̍h sī koáⁿ, koh kiam che leh ti̍t-ti̍t hián ê chhia-lih, khì-iû bī, lō͘-lih kap thiⁿ-téng hoán-siā ê kiông-lia̍t kng-soàⁿ. Tì-kàu goá chiok ài-khùn, goá tek-khak kui lō͘ lóng teh khùn. Cheng-sîn ê sî iah chai tī 1 ê peng-á sin-khu téng, i chhiò-chhiò mn̄g goá kóng kám oán-hong lâi--ê. Goá bô siáⁿ thang kóng, ìn kóng "tio̍h".
An-ióng-īⁿ lī chng-thâu 2 khi-loh hn̄g, goá kō͘ kiâⁿ--ê kàu, hūn boē-tit-thang sûi khoàⁿ tio̍h bú-á. M̄-kú, kò͘-mn̂g--ê ka̋ kóng, ài seng kah īⁿ-tiúⁿ kìⁿ-bīn. I tng-teh bô-êng, goá toà hia tán ū 1--khùn-á. Chit tong-tiong, kò͘-mn̂g--ê ti̍t-ti̍t chhoē oē kah goá kóng. Lō͘-boé, chiah kìⁿ tio̍h īⁿ-tiúⁿ, i tī pan-kong-thiaⁿ chiap-kìⁿ goá. I sī 1 ê oé-soè ê lāu-lâng ah, hêng khám pín 1 tè kong-êng kong-hun chiong2, kō͘ i ki̋m-kim ê ba̍k-chiu kā goá sióng, koh kā goá ê chhiú khan leh at-chhiú, at hiah-ni kú, hāi goá m̄-chai beh cháiⁿ-iūⁿ kā chhiú kiu--tńg-lâi. I péng liáu 1 pún tóng-àn liáu-āu kā goá kóng " Meursault thài-thài lâi chia 3 nî ah, lí sī i ûi-it ê hû-ióng-lâng." Goá lia̍h-chún i sī beh chek-pī goá bô hó-hó-á chhī lāu-bú, tio̍h khai-sí piān-kái. I kā goá tòng leh kóng "Lí m̄-bián poé-hoē, goá chi̍t--ê koai gín-á, goá tha̍k lín bú--á ê tòng-àn, Lí bô châi-tiāu kiong-ióng lín A-bú só͘-su ê hāng-mi̍h. Lí ê sin-súi bî-po̍h, sǹg-sǹg-leh, lâi chiah I mā ē khah hēng-hok." goá kóng "sī lah, īⁿ-tiúⁿ sian-siⁿ", I koh kóng "Lí nā só͘ chai, i ū koá iú-phoāⁿ, lóng chha-put-to téng-ē-hoè-á ê. I ē-sái kap in chò koá in hit iân kám-kak sim-sek ê tāi-chì. Lí iah chió hoè, kah lí toà tian-tò ē kám-kak bô-liâu ut-būn."
Jun. 28
2 La Légion d'honnerur. Bonaparte Napoleon 1802 nî só͘ chhòng--ê.
Che ū-iáⁿ. Bú-á kap goá toà ê sî, i lóng tiām-tiām iōng i hit siang ba̍k-chiu kun-toè goá ê hêng-chong koè-ji̍t. I tú kàu An-ióng-īⁿ ê sî-chūn, thâu kúi ji̍t-á, I tiāⁿ-tiāⁿ khàu. Sī-kóng he sī boē koàn-sì ê iân-kò͘. Koè--kúi-kò-goe̍h ah, nā beh ka i chhoā lī-khui An-ióng-īⁿ, I mā kâng-khoán ē khàu. Chóng-kóng sī koàn-sì ê iân-kó͘ khí-tì. Ke-kiám ūi tio̍h chit tiám, goá siōng boé chit tang, chha-put-to tō lóng bô koh khì khoàⁿ i ah. Ā ūi tio̍h he ē lōng-hùi goá kui ê lé-pài-ji̍t --- koh khah bián-kóng tio̍h kiâⁿ kah bus chhia-thâu hia, thiah phiò, koh lâi-hoê lóng ài 2 tiám-cheng ê moâ-hoân loh.
Īⁿ-tiúⁿ koh it-ti̍t kā goá kóng kah boē tit soah, m̄-koh, goá siūⁿ beh chhiù-chhái i. Āu--lâi, I kā goá kóng "Goá siūⁿ lí sī beh lâi khoàⁿ lēng-tông ê ho͘ⁿh!" Goá lóng tiām-tiām bô kóng-oē khiā--khiaih, I tio̍h kā goá chhoā-lō͘ àn mn̂g-chhùi kiâⁿ--chhut-khì. Teh peh lâu-thui ê sî, I kā goá hoē kóng "gún kā lêng-bo̍k soá khì soé keng thài-phêng-keng ah, khah-bián khì táⁿ-kek tio̍h kî-tha ê lāu-lâng. Ta̍k pái chia nā ū lâng koè-sin, kî-tha ê tio̍h ē kín-tiuⁿ 2 3 ji̍t-á. Án-ni gún ê khang-khoè mā ē ke khùn-jiáu." Gún kiâⁿ koè 1 ê tiâⁿ-táu, chiaⁿ choē lāu-lâng, 3 ê 5 ê kiat 1 tīn 1 tīn leh chhi-bú-chhi-chhuh, la thian. Gūn keng-koè ê sî, tio̍h tiām--lo̍h-lâi, koè liáu, in tio̍h koh khai-sí chhi-bú-chhi-chhuh, keng-si̍t tio̍h ná 1 tīn eng-ko chhá-chhùi chhò-hīⁿ. Kàu 1 keng soè-keng chhù ê mn̂g-chhùi, Īⁿ-tiúⁿ beh cháu chìn-chêng kā goá kóng, "Meursault sian-siⁿ, Lí lâu tiām chia, ū siáⁿ tāi-chì su-iàu goá hāu-lô, chhiáⁿ lâi goá ê pān-kong-thiaⁿ, goá ē tī hia. Goân-chek-tek, an-chòng-sek tiāⁿ tī miâ-chài 10 tiám. Goá siūⁿ-kóng án-ni lí ē-tàng tī chia chiú-lêng. Lēng-tông ná tiāⁿ-tiāⁿ kā i ê tông-phoāⁿ kóng i beh ài ū chong-kàu-sek ê gî-sek, gún ē an-pâi thò-tòng. Sī-kóng, tio̍h seng kā lí poé-hoē kóng bêng--1-ē." Goá kā i soeh tō-siā, bú-á choat-tùi m̄-sī bô-sîn-lūn ê lâng, m̄-kú chāi-siⁿ ê sî, iā bô siūⁿ-koè chong-kàu sū-hāng chit khoán ê tāi-chì a.
Goá ji̍p-khì lāi-bīn. He sī 1 keng chin kng ê toā-thiaⁿ, ēng chio̍h-hoe boah kah pe̍h-pe̍h-pe̍h, thian-pông sī ēng toā-hêng chhái-sek po-lê khàm leh, ū kúi chiah í-á kap X hêng ê chhâ kè-á, tiong-ng ū 2 ê chhâ-kè-á kā 1 khū í-keng khàm koà ê koaⁿ-chhâ keh-leh. Kan-ta ē-tàng khoàⁿ tio̍h sió-khoá tèng ji̍p-khì ē kim-kim ê lô͘-si, àn chhâ-sek ê koaⁿ-chhâ pang bīn thóng chhut-lâi. Ū 1 ê Alabien cha-bó͘ sō͘-sū oá teh koaⁿ-chhâ, sin chhēng pe̍h-sek tn̂g saⁿ, thâu-chang pa̍k 1 teh sek-chúi chhiⁿ-iām ê thâu-kin-pò͘
Chit sî, kò͘-mn̂g--ê ji̍p--lâi, lâi kàu goá āu-piah. I it-tēng kō͘ cháu ê, iáu chhoán kah boē tńg-khùi kóng: "In tai-seng kā koà an-ni khàm leh, m̄-ku goá ē-sái siat-hoat kā lô͘-si chūn--khui thang hō͘ lí khoàⁿ lín A-bú." I beh oá koann-chhâ ê sî, goá kā tòng leh, i kā goá kóng "Lí bô beh khoàⁿ ?" Goá ìn kong "bián lah." I tòng tiām--khì. Goá soah tām-po̍h-á phái-sè, bô eng-kai án-ni kóng. Koè--1-khùn-á, I lia̍h goá siòng mn̄g goá "Sī cháiⁿ-iūⁿ?" Bô chek-pī ê khùi-kháu, kan-ta siūⁿ-beh chai-iáⁿ niâ. Goá kóng "goá m̄-chai." Liáu-āu, I ná lián i khiàu-khiàu ê poeh-jī chhiù-chhiu, bô khoàⁿ goá tio̍h kóng "goá liáu-kái ah." I hit siang lúi ba̍k-chiu chin hó-khoàⁿ, chheng-chheng ê chúi-nâ, bīn lio̍h-á âng-âng. I thoa 1 chiah í-á hō͘ goá, ka-kī chē tī goá āu-piah. Hit ê hō͘-sū peh-khí kiâⁿ khì kàu chhut-kháu. Chit ê sî-chūn, kò͘-mn̂g--ê kā goá kóng "I ū siⁿ 1 lia̍p phái liû" Goá bô bêng-pe̍k, khoàⁿ tùi hō͘-sū hia khì. I ê ba̍k-chiu ē-kha ū sok soa-pò͘, pa̍k teh thâu-khak 1 liàn. Phīⁿ iā ū pa̍k pîⁿ-pîn ê se-pò͘. Só͘-í, kan-ta 1 thoân pe̍h se-toà, pa̍t-hāng lóng lâng khoàⁿ boē tio̍h.
I cháu liáu-āu. Kò͘-mn̂g--ê kóng " goá hō͘ lí 1 ê lâng lâu chia ho͘ⁿh." Goá m̄-chai piáu-sī siáⁿ chhiú-sè, I soah bô cháu, koh it-ti̍t khiā teh goá āu-piah. I án-ni tī goá āu-piah, hō͘ goá kám-kak put-an. Sek-lāi chhiong-boán koè-tàu beh-àm-á ê bí-lē kng-soàⁿ, 2 chiah phangchhiong tùi chhái-sek po-lê thian-pông it-ti̍t ong-ong kiò boē thêng, goá soah ài-khùn--khiaih. Goá bô hoan-thâu, goá kā kò͘-mn̂g--ê mn̄g "Lí toà chia chiok kú ah hioh?" I sûi ìn goá kóng " 5 tang" ná-sêng i tio̍h-sī it-ti̍t teh tán goá mn̄g i chit-kù leh.
Jun. 30
Soá--loeh, I chha̍p-chha̍p liām 1 toā koāⁿ. I kóng pat-lâng liāu-sióng boē kàu i boé-á thái ē lâi Marengo an-ióng-iūⁿ leh chò siú-oē-á. I 64 ah, Paris lâng. Chit sî goá kā chhah-oē: " Lí m̄-sī chāi-tē-lâng ah?" koh-lâi, goá siūⁿ-khí i iah-boē chhoā goá khì kìⁿ īⁿ-tiúⁿ ê sî, ū kóng khí gún bú-á. I kā goá kóng tio̍h kín an-chòng khah hó, in-ūi chia ê pîⁿ-iûⁿ chiok joa̍h, iû-kî chit jiah chia. Hit sî i tio̍h-ū kā goá kóng i sī tī Paris toā-hàn--ê, bô hoat-tō͘ kā hia ê it-chhè pàng boē-kì. Teh Paris, lán lóng kā si-thé khǹg 3 4 kang chiah an-chòng. Chia boē-sái-chit, in bô sî-kan, to iah-boē chheng-chhó leh, tio̍h toè leh pìn-chhia āu-piah teh sàng chiūⁿ soaⁿ-thâu ah-koh. I cha-bó͘-lâng kā tòng kóng " Lí khah tiām leh, Tùi chit-ūi sian-siⁿ kóng hia-ê chhòng siáⁿ ?" I soah phái-sè bīn âng, ka-kī liân-liân hoē sit-lé. Goá tiâu-kái kóng : " boē lah, boē lah ". Goá kám-kak i kóng liáu bô m̄-tio̍h koh chiâⁿ sim-sek.
