2015年9月29日 星期二

kám-un

Bōe記得講, 法國人Rousseau, i ê心性 卻是 卑鄙, 也tiāⁿ-tiāⁿ 恩從仇報, 世人卻 oân-nā kā phô͘  高高。Lán也 tio̍h 欽服 i 所 思考ê 人類議題 確實lóng 真koân大, 真 未來性。 無 chhiūⁿ lán chín lerh 寫ê, khah 講 mā是 個人 小私事, kap 街á腸 鳥á肚ê 細微tāi。

Kàu chit ê 歲, 真正lú 來lú sêng gún lāu-pē. 無論是外表, koh-khah 深刻ê 是內心 ê 心理結構。

Lán 自細, kap 人tàu-tīn 結黨, 罕得貢獻siáⁿ貨, 兄弟á 也罕得計較. Lán m̄ 知面皮 án-chóaⁿ 激厚厚, 面前 也 表現得 bōe pháiⁿ勢ê 款。

Gún 3 ê, chi̍t ê kám-á-tiàm 頭家kiáⁿ, chi̍t ê 客人機械工場頭家kiáⁿ, kan-taⁿ lán liân 工頭kiáⁿ 都無thang做。是講, gún lāu-pē 是 gún 庄頭 第一才子lioh, thài ē 落 kàu chit ê 坎站, tio̍h 是 性地所致。M̄-ku, i 一生運勢無浮 lia̍h 外, i 也 是天天ê 樂暢性, 唯一憂愁 terh gún lāu-bú 身軀。In nn̄g ê ē-sái 講, chia̍h-chhēng-ēng lóng tio̍h ka-kī hak, 事實 kan-taⁿ gún lāu-bú lerh hak, lāu-pē koh 加減 kā i 挖孔縫, 挖了gún lāu-bú tio̍h 去補, 害i 怨嘆 chi̍t 世人。

也 án-ni, 有kóa 個性, tīr lán 身軀 ta̍uh-ta̍uh-á pōe--khiaih. In, 應付世情ê 態度, tio̍h是 m̄-thang 欠人, 也 m̄-thang 欠 祖公, 欠天。得人助贊, tio̍h kín-kín 去還, koh 重倍 還, 所致, 也 真 m̄ 敢 受 人ê 恩情. Án-ni 講--khiaih, 應當 真 ē kā 人 感謝, m̄-chiah tio̍h。 M̄-koh, lán 自 gín-á 時所看, he lóng 變做 沉重ê 人情債, lán 擔bōe起ê 人情。汝 kám 知, 也bōe-sái 破病, 窮實 m̄是 bōe-sái 破病, 是 bōe-sái 去 hō͘ 先生看, 無 liōng-siōng 錢 ah。 所致, gún lāu-pē 有夠gâu, 透世人 m̄-bat 去 醫院hō͘ 醫生看, kan-taⁿ 有時 破孔, ka-kī 烏白 糊, tio̍h ē 好完全。 Lán chit 點 略á 輸 chi̍t khùi. Gō͘, la̍k 歲á tio̍h 跋斷 chit 支kha 骨。

無 倚靠別人, tio̍h 免 同 感謝, tio̍h 無 hit ê 人情負擔, chiâⁿ 做 lán bat tāi-chì 了後 久長ê 生活態度. 也 án-ni, lán 失去 感恩ê 能力. Lán m̄ 知 世事互相效力ê 道理, lia̍h 準lóng ka-kī piàⁿ ka-kī liap ê, 老實講, 也 實在piàⁿ kah siuⁿ 艱苦 ah。 M̄敢 試驗新mn̍gh-kiāⁿ, m̄敢經歷事物, m̄敢 thit-thô, 盡量 壓kē ka-kī 生存ê 必須品, 盡量 回收 lâng無愛ê 堪用品, án-ni bóng 度。

以早gín-á 時hiah-ê 友伴, bōe 赴感謝, 緣tio̍h散了ah.  有時, lán 是自卑ê 心結 lah, lán 一直感覺lán 所ē-tàng 表達 感恩ê 禮物 lóng 比in ka-kī 有ê khah ló͘, koh ló͘ 足chōe。後--來hiah-ê 老師 貴人, lán也 chi̍t-ê chi̍t-ê làng 過. Lán 足久 lóng m̄ 知 chit ê 道理。一直kàu 學業完成 也 iah m̄-bat. 看tio̍h 同學 年choeh lóng ē 款 禮物 送i 過去ê 老師. Lán koh 感覺 in 實在 lerh 激好衰, 有 心機 tīr tèr。 Lán 無了解 hit 款 單純ê 回報心理。Lán 實在 太... bōe-hiáu 講。

Lán 也無了解, 老師 in 無必然 ài kā in 所有ê 知識, 智慧 傳教hō͘--lán, lán 按算講 he 是 in ê本職, koh 有時 ka-kī 臭心想, in lóng 靠 chi̍t 支chhùi lerh choán-chia̍h--lán, iah 是靠lán choán-chia̍h。 Che tīr tú 入交大ê 時, 發生過 chit ê 故事, lán 永遠ē 記得:

迎新露營, ta̍k人lóng tio̍h tāi-seng 交固定金額。Hit 時, lán 精神--chi̍t睏á ê 第二早起, 學長in lerh 分 早頓料。 Lán ê 心肝, m̄ 知 hō͘ 山精迷去iah m̄是, 竟然口出:ā m̄知 錢 開去toh 去! Chit 款話, 當場koh ka-kī 感覺 真有道理。學長in 無人 回--我, 也無 pháiⁿ 面 hō͘ 我看, góa soah 顛倒感覺真pháiⁿ勢, m̄-ku 也 無按怎表示。 過 chi̍t 學期, lán chiah 發現ka-kī 眾人嫌, 顧人怨, 連同學寮ê lóng 搬別間去, 留我孤chi̍t ê, 只好lóng 走社團, koh hông tu 做社長. Lán chiah 知影, 同學人 lóng 真有才情 koh 性地好, 萬項tāi-chì berh 完成, lóng tio̍h 靠--in。Lán ê 能力窮實連半桶師都無, 世事koh m̄-bat 半phiat, koh hiah 假gâu。

Hit 站 也tiāⁿ-tiāⁿ 想berh 學人 感恩. M̄-koh, 心肝頭 lóng ē keh leh. Ah 若hō͘ 人反背, lán tio̍h thang 放心。救蟲 m̄-thang 救人 ê 故事lán 也 bat tú--tio̍h, bōe 曉siû 水 也bat  跳落水berh 救人。 國小, 國中, 高中, 大學, 研究所, hiah chōe 對lán有恩情ê 先生, lán chi̍t-ê 都無去kâng 感謝。 Koh lán 開始投身台語文運動, lú 發現 chiah-ê老師人, 真正足好騙 koh 足phái 教, lán 費盡心力製造的教材, 書冊, in kài berh sa 無料ê, koh complain chi̍t 大堆。Ka-kī m̄ 肯主動讀 新書, lóng ǹg 人 kā 重點 劃 好 hō͘ --in, koh 無說 chi̍t 句 多謝, 有ê是斜目看人。 所致, 台語作家 bōe 浮, che 是一大因端, ē 浮ê lóng hiah-ê 俗諺語lah, 四句練痟話 lah, kah 生活 脫離ê 博物品。牽siuⁿ hn̄g 去ah。

Koh lán認定, iah 是慣勢, iah 是 世情, 厝內ê親人 之間, 一切lóng 是 理所當然, 無必要說謝, 也 án-ni 對待 khah 親ê 人. 而且, lán 也認定 A-hun in兜 hit 款 互相感謝, 實在 足 無正常, koh 足 假。 禮貌m̄ 是 lerh 對 生份人ê ? Ka-kī 人互相 利益, ná tio̍h 說謝, 說謝顛倒 無親, 無倫常。Koh ang-á-bó͘ kám m̄是 結做一體, chhiūⁿ 聖冊所交代? Ka-kī kā ka-kī 說謝, 是 cháiⁿ-iūⁿ? 莫怪, 當今 hiah chōe 身心靈導師lóng lerh 教人 ka-kī ài 看重ka-kī, ài 感謝ka-kī。Lán iah是 hóaⁿ-hóaⁿ。

Lán 反省少年精英ê 時站, 真正bōe 輸 青瞑牛. M̄-ku, lán 有天公眷顧, 上帝保守, tú-gū A-hun i 單純, 兼浪漫 ê 直心 kap 愛心來 欣賞lán chit 款孤獨帶刀掛刺 ê 僻性。 也 lán ta̍uh-ta̍uh-á hō͘ i thōa, sió-khóa ē曉 感恩 上帝學習溫柔看待人間弱者。Kàu taⁿ , 感恩 he iah 是lán giâ 頭 看bōe 清ê 層次。

goe̍h îⁿ

Lán lia̍h 準 chang 暝 月圓
Pun lán 五百, 一千 pái 機緣之一
Koh 稀罕 美國 ê 月娘 khah 大
M̄-ku, lán 看bōe-tio̍h
透風雨 ê 暗暝, oh sīm
Pē-bú月娘 siáng khah hn̄g

Hn̄g途ê 朋友講 i 脹kah 面chiâu 紅kì-kì
也 m̄ 知 siáⁿ 因端 因為無 kah i 相借問
當今, 面ē 紅也算 罕見
白賊隨時隨身 kap 手機á kâng款
隨時都好kho͘ 也 隨時都好 chhé
憂煩人想講
講心性hō͘ 手機á chhōa pháiⁿ 去

I 定規建古人, 無lerh 用 手機á
講定著 日子, 定規現面
也bōe chhìn-chhái 怪罪 he
Chang hng i koh 加thèng-hāu chi̍t 日
Che 無 siáⁿ
I 驚 i ka-kī 記 m̄-tio̍h 日子
Phah 算 án-ni i 面 chiah ē 紅

Iáu ē記得 hit chūn khoaⁿ-khoaⁿ-á 是ê時代
日子lóng 照 i ê 步調 kiâⁿ
Ta̍k庄 lóng 傳流 i ê 故事
khoaⁿ-khoaⁿ-á 是 khoaⁿ-khoaⁿ-á是 ê 定著
無 khòa 中秋八月十五 iah 透風颱
無 khòa 五百 六百 iah 一千 pái 月 圓
來 深想 che 古時月ê 古
khoaⁿ-khoaⁿ-á是 

sim-pū-á sin-miā

母親 i 是養女
M̄知 i 落塗時
新婦á ê 身命 siáng 致蔭
只好 殷勤 phah-piàⁿ 度日子
山 lih 桃花, 李á 花 開
心情 tèr lerh 開
I siōng kah ì 紅花
厝 kha 栽 chi̍t bô͘ 吊燈á
是講, m̄ 知 紅花 屬 siáng?

Phah 算 天舖排
有寒熱 無年choeh ê 日子
挽茶, 割稻á, 飼牛, thóaⁿ 山草
有thang交換工 顛倒好
Koh 有 庄口hit ê 少年先生
M̄-koh,ka-kī 除了八字 lóng m̄-bat 字
Ûn-liâu-á chiah發現 kui 庄姊妹
身命差不多
Ta̍k-gê lóng有 nn̄g ê 老 pē
卻是 kui 世人做奴

庄 kha 做sit人 傳來se̍h 去 講 ê
Káⁿ 有影 chiah tio̍h
The̍h 八字 thang 變換未定 ê 運途
I 講, bat 想berh 揀 chi̍t ê khah 好 ê 八字
Soah tú--tio̍h 父親 愛--i
火金姑 iāⁿ-iāⁿ 飛 hit ê 秋天
過去ê 愛戀斷絕 未來ê 美夢 破碎
現實 實在m̄ 知 祖公媽 án-chóaⁿ 致蔭
第二 kái 為tio̍h 十萬 kho͘
第二 pái 新婦á 身命 ē khah 慣勢
雙手著磨 kah chhiūⁿ貴婦人ê iu-iu
M̄-koh, ka-kī khîⁿ chi̍t 家 khah 贏 新婦á
總--是 ka-kī ê 家 kap 古錐ê kiáⁿ 兒
Nn̄g ê 後頭, chiah 知影 nn̄g ê老母
也 lóng 是 養女

2015年9月28日 星期一

pòaⁿ-tháng-sai

Lán ê 心胸, phah 算 真 淺, 略á 風吹 草搖 lán tio̍h 驚 kah. Hām gún 兜ê 狗á 也 án-ni, 牽i 出--去, 路lih  siáⁿ-mih  袋á hō͘ 風 絞 起, i 也 驚, 人 lerh 做sit pìn-piàng i iā 驚, 人 歡喜 放炮, 迎神, 花車, 康樂唱歌 i lóng 驚,  koh-khah hàm-ê tân 雷, 落雨 sōa-sōa 叫 i iā 驚, i koh m̄ 敢 坐 o͘tobai。 實在 出世來 做 公子ê, gún ang-a-bó͘ nn̄g-ê koh tio̍h tāng-chôe 保護i 出門, 汝看 án-ni kám 有天理?

Ah nā 人 sió-khóa 褒leh, lán tio̍h 暢kah lia̍h bōe-tiâu, kha-chhng khiàu kah 半天去, m̄ chai ka-kī 幾錢重, án-ni。 就是 講 he 八風輕搖, lán lóng tio̍h隨風 起 風湧. Thài-ē án-ni ? Lán 照看ka-kī, 的確是lán 帶 卑微ê 身命, 少年時 有gâu人kā lán 看命, 紫薇八斗 足gâu 排ê 資訊科學博士, i koh thèng 好寫 另 chi̍t 篇 台灣gâu人古。I 斷 lán 是小人 小格 chi̍t 世人, lán hit-kú, 人 iù-chíⁿ m̄-bat 世事, 聽tio̍h 心肝bōe 爽, lán本成想講讀 chiah 好ê 大學 應當有 真好真大ê 發展。 Berh 30 tang ah, 果然 天理難明, 看人, lán ê 同學 上kioh, 大格 chiok chōe, 學弟 lú chōe, lán 默默祝福, 連ka-kī ê生活都ha̍t-ha̍t。 坐 高鐵都驚 siuⁿ 傷重錢銀, 轎車 m̄敢 駛離 台南, smartphone m̄ 敢 hak, 錢銀ê tāi-chì kan-taⁿ ū 才調處決10 萬以下, 10萬起去ê sa 無cháng. Ah nā 人員調動 lú 無才調, 潛意識驚勞煩 別人, ǹg-bāng 人人遵照制度SOP去行 tio̍h 好, 是講無 chit 種環境。 路尾, ka-kī 變 老孤 khu̍t, che 是 gún 老母 自 我細漢tio̍h 替我煩惱 ê ah!

M̄-ku, lán 確實 m̄ 驚鬼, 死人 hit 款bōe 害人ê mi̍h。 Lán siōng 無 物理學 有 基礎ah。 其他學問, 藝術 美學眼光, 雖罔無 sáⁿ 人 牽khioh lán 成樣, pān-phoe 有 天公賞賜tī lán ê 身體, 也sió-khóa 有 水準, liap造也有saⁿ 分樣。總--是, 脫不了 chiâⁿ 做 chi̍t ê 半桶師。 Lán lú 來 lú 驚lán tī 教室 所傳授ê, in sa 出去社會 隨hông phah chhèng. Chi̍t 方面 lán 發覺lán 強berh tòer bōe tio̍h 時代, lán ê 知識, lán ê 眼光, lán ê 想法, lán ê 慣勢, ta̍k 方面, lēng chi̍t 方面, koh-khah hō͘ lán 擔憂ê 是 lán 台灣社會 也無推崇正直, 公義, 善良, mài講推崇, 尊重, pháng 連 接受 都無leh。

Lán 堅持正直, 公義, 善良ê價值觀, ná-sêng 也 落伍去ah, koh iā bōe-tàng hō͘ in 改善in ê 命運 ah. 有--ê,  不過是 睏了khah 安心, 笑了khah 自在 而已。真理 天理 leh? Iáu lerh  天邊, iáu lerh 海角, 虹 出現 ê 所在。

Chit 遍風邪, kàu taⁿ 7 日ah, 痰厚 一直清bōe 了 ê 感覺, koh按肺管 直直嗽. 究真, 有gōa 討厭台北天龍 lah 潛意識sàng。是講, 也 無的確 i terh 清 久年 鬱terh tò pêng 肺管kap 肺ê 傷 iā-kú-káⁿ。

Che pháng tio̍h是 眾人lerh 講ê 老。 身體 當然大不如前時, lán lú 來 lú 體會. 頂pang 有去 測 體適能, 報告講lán 是 60 gōa ê 人 ah. Che 違反lán 平常時 時時注意chia̍h-si̍t 健康 ê 結果, 的確 lán 保健ê 知識有錯誤。 是講, lán 以早 有想過, 一直保持健康, 少年 berh chhòng siáⁿ? 無做kóa 冒險, 探奇, 好好ê 身軀, kám m̄ 是 也浪費身體? Chhiūⁿ 足chōe 教人 保持身體健康ê, lóng ē 教人 che m̄-thang, he m̄-thang, ah án-ni 活lerh 有siáⁿ 意思?活kah 親chiâⁿ 五十 lóng 死了離 ah, chhun 汝 ka-kī chi̍t-ê 老孤ta̍k, berh chhòng siáⁿ?

Ah nā 順俗情, kah 人 chia̍h 大餐, 唱 Khala, 烘肉, 四界 chhōe 好chia̍h物, 新 sim-sek ê 所在, kám tio̍h khah 有 意思? Lán 頭殼真正亂, 想無。 Chhiūⁿ 胡瓜, 吳宗憲, koh有 小S  hit 款 phí-siùⁿ lâng 娛樂風格, lán 是 真厭lán 反感,  m̄-ku, chōe-chōe 人 足興。He 也tio̍h是社會普遍 ê 價值觀, 人生觀, kap lán 性質 ke̍h-káu ê 風俗 lah。所致, lán ē-sái 講, lán m̄-nā 是 半桶師, koh-sī 社會邊緣ê 半桶師。

Albert Camus, i gín-á 時 日子 pháng kah lán khah sêng, 無的確比lán koh-khah 艱難。 I 所經歷ê 物質ê khoat-ha̍t, lán pān-phoe chih-chat bōe-tiâu, m̄-ku, lán所tú-gū 是 精神ê khoat-ha̍t, m̄-chí khoat-ha̍t, koh-khah chhám 是 扭曲, 是 顛倒烏白, 是拖人 入 烏暗道ê 教育體制。Lán ê pē-bú 序大也無能為力 ê 政權體制. Chit chi̍t 點, gún lāu-pē 無的確 有看出來, 所以 i 採取chi̍t 種 對ka-kī 放生, 樂暢chi̍t日過chi̍t日ê 態度, 對gín-á i 反對 gún mi-mi-chiⁿ-chiⁿ 讀書。 為tio̍h che, gún pē-bú tiāⁿ-tiāⁿ 冤家, gún 阿母 堅心 berh 栽培--gún, 驚 gún kap i kāng款chia̍h 苦, 不時茹唸 老爸ê 不是 kap 度活ê 艱苦, 家庭快樂 kan-ná 無幾日。 Lán 尾á 讀著 少年維德的煩惱, 百年孤寂... lú 知影ka-kī 精神世界真正是沙漠, berh 補 lán lóng ē sīm 講,kám ē 赴?

尾á, koh 發現 hiah-ê 文學系教授 也無讀hiah-ê 世界文學 lah. Lán 讀了 竟然比in khah chōe 幾ā 倍, lán mā 驚chi̍t-tiô, 尤其 中文ê, 英語程度 koh bái。 M̄-koh, 是án-chóaⁿ in 人人 hiau-pai oeh-oeh, bōe輸 in 世界 bat siōng 透, 別人 lóng 半桶師leh。 Lán想 bōe曉, 有--無, hit ê 做過文化部長ê, 世間事 bat 無 幾項, koh 心肝硬piàng-piàng, tiāⁿ-tiāⁿ mā 講 kah ē 飛天ē 鑽地。

有人安慰lán 講, 叫in 來 做 理工 研究 看bāi leh, 無 半phiat lah, iā 敢 批評, phí-siùⁿ gún chiah-ê理工出身 ê 文人!chhieh!

PS:lán 發現, 東方ê 國家 khah 有lerh 講 教師節`! lán 所向往ê 先進國家, tio̍h 無。 Lán 以早 tio̍h 發現 西方人 lerh 紹介 人物ê 時, lóng ē kā i ê 家世, kap 老師 lóng 列出--來, 而且 老師 比pē-bú khah 要緊, 意思是 chiâⁿ 人 ê 要素 ê 款。

2015年9月27日 星期日

Tiong-chhiu thiⁿ-lí

天地不仁,以萬物為芻狗;聖人不仁,以百姓為芻狗。 ~道德經

 Lán 人, 看天面色度活, 所致足重天理。 是講, 天理, 有時 濛濛霧霧hō͘ 人bōe 明白。Chhiūⁿ 講, 天理無私偏,  日頭出照好人, 也照phái 人, 落雨 也是普降甘霖。Chit 款 現現ê 道理, lán 人 罕得幾人 ē 誠心甘願接受。Lán 總ǹg-bāng 好人得好報, phái 人 tio̍h kín 落魄。歷史 在在顯明 ê 道理也是, tio̍h 是 lán 人 誠實無sūn-thàn天理 terh 想 terh行 lah。

Ná ē án-ni? 簡單講, 空氣在人激!Lán人所想ê 天理, 窮實 kài在lán 人 ka-kī 想, ka-kī 認定。 尤其 是 大權威者所選擇ê 部份, lán lia̍h準 善, 惡ê 也是án-ni, chiah ē 有 hiah-ê 愚gōng 人放生害死千萬生靈, koh m̄ 肯 ké-pìⁿ ê 信仰行為。

做sit 人, 看天chia̍h-chhēng, 本是常理, soah 變做怨言, 對天 khioh怨, 對地不滿. 天地 tī 時有 kā 汝 保證講 berh hō͘ 汝 好chia̍h 睏?Lán 人離 天理lú hn̄g, tio̍h lú m̄ 知ka-kī, tio̍h ē lú 迷茫, 所致, kui ê Formosa 寶島 chiâu-chiâu 廟宇, 寺院, 連 大官, 大學問者 lóng 驚, m̄ 敢 好好á 管理。

究真, he 也是lán 人 心內ê惡魔 顯世 lah, 到底造福siáⁿ 人, 為害siáⁿ 人, 天理昭昭, 日頭kha 明明。

khó-lîn

可憐 chi̍t chiah 狗á, kap chi̍t tīn 狗á 伴lerh kâng 顧園, 雖罔無lerh 流浪, 也無hông 當做 ka-kī。 透早, 中秋ê 日 kap chang暝ê 月 pîⁿ súi, A-hun--a, 哀啼聲kā lán 吵精神, 叫lán tio̍h 去 救 hit chiah 小虎斑, Lán 目頭 kat 叫 i mài koh khioh 來飼ê 意思。 Koh 講, i m̄ 知影 cháiⁿ-iūⁿ,  可能跳人菜園, soah hō͘ 圍籬ê 鐵枝 插 tio̍h lān-chiáu hia, koh kā thuh tiâu leh. I 講 i 有khà 119, 消防局ê m̄ 處理, lán soah 想tio̍h 環保局, m̄-koh 無 講出chhùi。 Lán kā 講 lán 無法度 lah。 A-hun 隨 想講, án-ni ài kín kā 消息放--出去, 麻豆一定 有人有能力。 叫我 kín giâ 4G 去 hip 相 傳 FB, lán 相信 一定有人有法度。Lán眠 無夠, sió-khóa khòa心, m̄-ku 想berh 補眠, 叫i ka-kī giâ 去。

無看tio̍h 心 khah 清。

Lán sió-khóa bōe 放心, soah tòe i 騎 o͘tobai kàu 中興路事發地點去看. Lán看傷勢 無kài 嚴重, 是 ná chiáu-tauh tio̍h-tiàu án-ni, 鐵枝比i 後khah khah 長, kā thuh tiâu leh, i 後kha tam bōe tio̍h 塗, 走bōe 去。狗á 是koh 真 有精神. Lán 也sió-khóa 替i m̄甘, bōe 赴 hip 相,  lán óa khì tio̍h ná berh kā lán 咬, koh kā lán 吠. Lán 看 i 也 bùn 有 tiap-á 久ah, 鐵枝 kha 有sió-khóa lēng 去, 看pān勢, kā 放 hō͘ 倒, i tio̍h ē-thang 脫離 ah. Lán kap i 講話, 出 kha kā 鐵枝chàm hō͘ khi 倒 niâ, i tio̍h 走 ná 飛ah. 算 順利 救援. M̄-koh,  傷勢無thang 詳細觀視kap 治療, nā mài 破傷風, lán ǹg-bāng i ē 恢復。I iah 算 少年, 的確ē 恢復。Lán 心肝 有 khah lēng ah。

看 tio̍h, 見死不救 心上不安, 好佳chài, 無 kài phái 處理。 Lán koh 想 berh 修理 圍籬, A-hun--a 講 m̄-thang, 驚 hông 誤會, lán tio̍h berh 離開。I koh oat 去 別間, 講 hit ê A-sáng 也 真擔憂, tio̍h kā i 報告--chi̍t-ē。 In khiā hia 會 berh 10 分鐘, lán 去 洗kha, 了 轉--來。

想講, 中秋手誌 che 也sim-sek, iā kā A-hun tháu 開 chit ê 憐憫 ê 情感結。Taⁿ, 卻是i lerh補眠, lán lerh 寫記錄。

2015年9月26日 星期六

Tiong-chhiu kàu-su cheh

Lán 性質gōng直, m̄-ku, 愛激聰明巧氣款, 所致, 真chōe 善良好朋友 to̍h kā lán 當作智商有khah koân ê 人. 論真講, lán 是有先偷掀答案簿á lah. 答案簿á nā 無 寫tio̍h ê, lán mā m̄-bat。而且, lán ê 答案簿á 內容真少, 真簡單, 真 ha̍h lán 簡單ê 頭殼。 Hiah-ê 複雜, 紛亂ê 世間人事, 世情 lán lóng kā 簡化, 有ê 答案tio̍h 自然ē 浮出--來, 其他ê, lán lóng kā 放leh, 世界i mā sio-siāng 運作kah sù-sī sù-sī ah, m̄免lán 去煩惱。

致到, 樂天樂天也 khiàn-thian khiàn-thian, nā 天理有順, lán 也順, 也爽快, 天理不明 lán tio̍h 不明。

今年中秋kap 教師cheh 相tú, 眾老師 thang sió hioh. Lán tio̍h ka-kī 自我反省, 教 chiah chōe tang, kám ū 教 tio̍h siáⁿ?

Tú ji̍p chit 途, 前輩總講, 學生自然有in ê 福氣, lán 只要kā lán ka-kī ê 人生經驗, 知識 分張 hō͘ in, in tio̍h自然 ē 得tio̍h in ê 成果. 幾年過, lán 真giâu疑, 是siáⁿ 因端, 學生kap lán ná 生份人, 有時路lih sio tú 也bōe 相借問。Lán也m̄ 敢 khah 直心 叫--in. Lán 足驚 in ē  lia̍h準 lán berh chia̍h--i, berh 利用--i。Lán 看 足chōe chit 款老師, kap 學生 親hò͘-hò͘, 學生iā 真感激老師, 送禮請桌 lóng ē, koh 有看 聽講, 送 ipad。

今年, 頂學期, lán 有學生 the̍h chi̍t 盒 禮物 來, lán kā 講, lín 猶bōe 畢業, m̄免送, lín 送 我iā m̄-káⁿ 收, thèng-hāu lín 畢業了後, 不管汝 成功 iah 無, nā iáu ē 記得 我, berh 來 sio chhōe, lâi, 我 lóng 真歡迎, berh 送我 siáⁿ-mih 禮 我lóng 收. 結局, 顛倒造成 i ê 困擾, i 講 i 每 chi̍t ê 老師 lóng 有chhoân kāng款 chi̍t 份。Lán iah是 kā 推辭去, 隔 chi̍t 禮拜, i soah 無來上課, lán 驚疑, 了後lóng 無koh 來, lán soah lú 驚。 校長講m̄-thang kā 來ê 學生趕--走. Lán kám 犯tio̍h chit 條?  Ta̍k 禮拜 lóng 神經piⁿ ân khì 上課, i 也lóng 無來。有 chi̍t 日 lán 對 另chi̍t ê 學生 探聽, chiah 知影 m̄ 是lán 造成 i m̄ 來. 是 宿舍問題, lán 心 chiah thang 放 lēng。

講--khiaih, lán 無 學生, 無通識ê 課了後, in tio̍h bōe 來sio chhōe, che 也正常。In tio̍h 回轉 注心tī 系lih 老師ê 課程, in hiah-ê 老師 chiah 是in ê 授業恩師。Kap in 比--khiaih lán 是 緣份淺薄ê 過路人, ná 靠 chi̍t 支chhùi 騙chia̍h 騙chia̍h ê走街á先leh。 是講, lán 有 chi̍t nn̄g 學期 ê 善緣, lán 也歡喜, 也 真心付出, ǹg-bāng in thang 按  lán chia 得tio̍h 福氣 kap 知識。In kā lán bōe 記得iā 是好, lán 也ǹg-bāng in 免 牽掛 che 人生旅程 lih 短短 交流 ê chit 站, 該鍛練ê, 該學習ê, lán 盡量提醒tio̍h 好, m̄ thang hō͘ in tēr  lerh 橐袋á ke 負擔, 心靈tio̍h 自由, chiah ē 得發揮。

是講,台灣世情 真bái才, lán ka-kī 也強berh 無法度應付, hō͘ lán真 替 in 擔憂, lán tiāⁿ-tiāⁿ 看in kàu 畢業出校門 iah 是 知識 kap心志 pîⁿ-pîⁿ iù-chíⁿ. Án-ni, lán kám 是算失職 leh? 是講, nā lán 所教, in lóng 學有chiâu, i iū-koh ū gōa 堅強精英leh? Kám tio̍h 有 才調 tī chit ê 變態ê 社會 自主生存, 甚至 成家立業?

Lán kā 教師也認做 kap 牧師 sio-siāng, m̄-nā 傳授知識,  兼koh傳 人生信仰 ah。Lán tio̍h 是án-ni, bōe 記得 記天氣, 記身體勞動, saⁿ-tǹg chia̍h-si̍t, chhēng-chhah chng-thāⁿ.... 有 chi̍t ê 風颱當 對台灣來 lioh, 叫 做 杜鵑, bîn-á-chài tio̍h ē kàu。

Kiaⁿ日ê FB, 反常 iā-kú-káⁿ, 無人 lerh 講 Dujuan。

iā sir

拜一 暗時開始, 風邪病症發作kàu taⁿ 算 頭尾5 日tīⁿ-tīⁿ, 身體感覺 berh 恢復 ah, 人 kui-ê 輕鬆--khiaih, m̄-ku, 秋分頭尾氣候 iah 是 hip-joa̍h, 透日歸身軀tâm-tâm 黏黏 bōe清hiu。Iā koh 有 chi̍t ê 風颱 berh 來, tú 好中秋, phah 算koh 看bōe tio̍h 圓月。

Chit 5 日, 心念iah 是略á hiāuⁿ-hiāuⁿ, lia̍h bōe siáⁿ tiāⁿ-tio̍h。 Koh 因為che 風邪, 頭殼 jû-jû, 該 歇睏ê 時 頭路--了了, 該 設法ê時, 卻是空空。 論真講, 身體也 無講gōa 艱苦, gōa thiám頭. Kan-taⁿ 睏眠 品質 bái, 量不足niâ, 人lerh 講 睏眠無夠, 百病纏身, 有影。 Che 算開學第二禮拜, 學生選課該 tiāⁿ-tio̍h ah。

Kài-sêng lán tio̍h 見tio̍h 學生 chiah 想有步, 無看tio̍h, tio̍h 無才調設法規劃, 安排 ê pān-sè。 Lán 頭殼 ê 念頭, 想法 一直長長短短 出現消失, liap 無具體ê 形. Ē-sái kóng 破病致使 án-ni, m̄-koh kám chiaⁿ 實 án-ni?Lán 無法度確定百面, 連 問題出tī toh chi̍t 跡 chit-chūn 也sa 無siáⁿ 有。Tāi-khài 看 siuⁿ chōe 先等過 ê人 變款ê 款。 以早, hia ê 先等ê 離lán khah hn̄g, lán 無chùn-būn, bōe khòa-ì, 如今, chia ê lán加減 有 sio-bat。

也果然, in lóng 符合lán chìn-chêng 所認bat ê 現象:先等了後, 話 tio̍h ē-sái sa lerh 烏白講。是講, 人 in 是 入世m̄ 驚俗塵 染身, 也ē-sái 講換位tio̍h 換頭殼 lah, che 文化也屬正常。Koh-khah 實在講, che tio̍h 是 in ê 人生劇本, in 所展現ê 人ê 品質, 風格 ah。In phah 算 ē 大聲反悔 chìn-chêng m̄-bat 世事, 無顧俗情 kap 人 sio-chìⁿ siáⁿ-mih 理想, 理念, 運動, 浪費青春歲月,  taⁿ 好 lí佳chài, 翻頭 iah ē 赴 iā-kú-káⁿ。

所致, lán ē 無 朋友 tio̍h 是 kài 在án-ni lah, 堅持少年gōng直性地, 天真純然土人性án-ni, 講過 ê ōe 當作比lán sìⁿ命 khah 重。Lán lia̍h準 覺醒ê 人 bōe koh 迷蒙, 原來, 佛祖講 ê 一念生萬劫, 任何人隨時都 ē koh 墮落 空亡境地 ah. Kap 耶穌 12ê 門徒kâng-khoán tuh-ku ê tuh-ku, ka-chōe ê ka-chōe, 無人 有才調 保持警醒, 精神意向肯, 肉體 soah nńg-chiáⁿ lerh chhiūⁿ 後kha, 而 che 正正 是 人性, 也是人ê 本性kiâⁿ-pàng。 也有人講, 有肉體chiah 有 thang 破病, che 是看了khah淺明--sió-khóa. 也有冊寫講 是 人 精神心理先 有 khih-khiah chiah ē 顯明 tī 肉體, koh ē感覺chia̍h 苦。

也該當講 lán 無世俗 hit款 虛華 朋友,  人 普遍 難免略á虛華性, 互相 sio tiám-tuh, 也tio̍h soah, iā bōe khioh lerh 直直講, khah 對重 要緊ê 事項 lóng kap 人 chi̍t 身ê 需求 無干連, che 也算離社會僻, 無愛 tèr 時行, 無 愛 人hán tèr人罕, 茫茫渺渺, 浮浮嘻嘻 kèr日 án-ni。有 是 堅心ê 好朋友, ka-kī 有 理想, 有目標, 有堅志 ê, chia 人 無lerh kap 人 時行 kèr年 kèr cheh, 牽拖五花十色. 有ê koh tēng khong-khong, 死bōe pìⁿ, kài sim-sek, kám m̄ 是 寶石 chiah ē tēng khong-khong 死bōe 變 leh?
世俗lâng phah sǹg kā gún 當作路邊 ê 臭石鼓, kan-taⁿ 心靈清氣ê chiah 看ē 出 chiah-ê 寶石. Koh nā 寶石, lír ē-sái kā i 磨 hō͘ i lú 金 lú iu, tio̍h m̄-thang 想berh kā i 改變色水 heh。

2015年9月24日 星期四

kiaⁿ-sí iah kiaⁿ-lāu

台北, 台南奔波, 生活斷線, 散散, soah 有ê tāi-chì, bōe記得 處理.... 也是慘。Koh-khah 驚ê 是 nā tī 半路發生siáⁿ-mih 事故, lán chi̍t 命嗚呼, 汝無意義也無ta-ôa。

人 phah 算 普遍 驚死, tio̍h 有福氣 chiah ē 驚老。 棺材貯死人 m̄ 是lerh 貯老人。 Lán  koh 讀過, pē-bú 過身ê 人, tio̍h 開始 莫名其妙驚死, 因為 pē-bú tio̍h 是 墳墓 kap lán 中間siōng 堅強ê 阻隔 ê symbo, koh 明顯thang 目睭 看。 Koh 再講, pān-phoe 也有人ē án-ni 想 pē-bú kám m̄是 替lán seng 去死國chhoân 所在?

所致, pē-bú 破病, chōe-chōe lâng lóng ē ke chin 緊張, bōe 輸 gín-á 破病ê 時陣, 而且 koh 因為 pē-bú 通常 歲頭有 khah chōe ah, lán 料想 bōe kàu ê 狀況也 chōe。

頂禮拜, lán hông 講, ná chiah 老ah? 心肝頭chhia̍k chi̍t ē, chit 禮拜 koh hō͘ Chîⁿ 問 汝 kám 老ah?Lán 無致覺 深意, 也無深想, kan-taⁿ 照字面 去ìn。I 也有講, ka-kī 無知覺tio̍h ka-kī 老, to̍h ài tú-gū 老同學, 朋友 才互相 看出--來。 Ta̍k 日kap 大學生 生活做夥 lia̍h 準 ka-kī iah kâng-khoán 20 gōa 歲少年家, kha腿 疼風 kā i 刺激, chiah 清醒。

 早起 身軀 iah 無siáⁿ 爽快, khòaⁿ tio̍h i chang暝 寫ê, lán 才 khah 體會i ê 問題。 事實, lán 真驚死, 也 真驚 世俗人所描述ê 老, 尤其驚 失智症。 Ē 驚, 講是人 tī 世間度活過日子, 留 siuⁿ chōe 遺憾無解決 所致, lán 卻m̄是án-ni, lán 是驚 死了 不明不白, 死了無chháu無siâu。多彩多姿 ê 世間, lán 體驗, 享受 siuⁿ 少, 不而過 lán ê 世間是 天理順行ê 世間, m̄ 是人野望橫行ê 世間, 也 無需要 gōa 先進ê 科技 hit款, 是講 nā 相機 進步 真好。

聽人講, cha-po͘ 人 ê 成就tī`,美車, 美人, 美酒, 人生不枉費, 對che, lán kap gún lāu-pē 真sêng, ka-kī chi̍t nā 顧 ē 好tio̍h 好ah, m̄-thang 拖累tio̍h 別人, 其他 ê 順自然 ê 變化過日子án-ni。 真正有夠sêng, 所致, 透世人 無beh hō͘ 醫生 看, kàu taⁿ 中風 半身不遂 也是án-ni。 Lán ê人生態度 也 類似, 加加 sió-khóa-á 注重 公義 付出 niâ。  Saⁿ 項 m̄ káⁿ siàu想, phah 算 是 窮爸爸ê gín-á 心理 iā-kú-káⁿ。

無 chhiūⁿ 別人, mi-mi-chiⁿ-chiⁿ thàn 大錢, peh 高位, 順世俗紅塵berh換 bó͘ , iah 是 加 bó͘ , koh hiau-pai chhàng-chhiu 講 che 是 i ê 成功, i ê 成就, pìⁿ kah m̄-chiâⁿ 人 ê 款式。

2015年9月21日 星期一

to͘-chhī ê magnetic effect

聽講 高鐵 koh berh tī khah 庄腳 là 後ê 所在 加 設 3 ê 站 ah. 地方頭人 也lerh 搶功勞, 一般人士也 感激 在心。Magnetic effect 早前 tio̍h 發生ah, 都市 集中 大部分ê 人kap 物資lóng 包括在內ê資源, 當然 發展 khah kín khah chhiaⁿ-iāⁿ khah thek, 環境 也因為人khah chōe, khah 鬧熱, khah chōe sim-sek ê thit-thô 齣頭, 基本 也 khah chōe 討趁ê 機會 kap 選擇。種種 ê 因端, hō͘ 俗民 ē chhu óa 去 都市。Che tio̍h 是 地方發展 ê magnetic effect, 結局 附近ê 庄社, lú 來lú 少人, lú 發展bōe 起來, 嚴重者, 致到 廢庄都ē。

Taⁿ, m̄-nā 附近ê 庄社 人才資源hō͘ 都市吸走, kui 台灣 也 thiah 做 kúi 塊 有發展 ê 所在 niâ. 雲林, 苗栗, kap 花蓮, 台東強強 berh hông放sak ê 樣siùⁿ。Lán terh 看 交通利便, koh lú ē 加緊加強 chit 種 現象。 當然, 有人 真歡喜, 田庄所在土地 起價, 田地 hō͘ 好額人 做 毫宅! In 也 ē-tang 靠bōe 祖產thio chi̍t 塊 a,  iā thang 搬sóa kàu i 向往ê 都市, 去 過 早暗 滾bùn 度活 ê 都市人日子。

Kâng-khoán ê情況 發生tī  所謂ê 民主世界 ta̍k 所在, khêng-si̍t 是 資本主義 ê 結果. 資本集中, 資源 人, 物, 錢, 建設, 等等 tio̍h ē集中。 高位無制衡ê政策 iah sī 措施, lán 也無力。 Koh-khah 嚴重ê 是發生tī 國際ê, 像 chit-chūn 台灣, 東南亞 vs 中國, 非洲 vs 歐洲, 中南美洲 vs 北美。

Lán 有時ē 想, 以早 真chōe 人 開 kám-á店, 開 麵擔á, 甚至 拖 chi̍t 台á li-á-kah 賣青菜iah是醬菜, tio̍h thang 度日, koh thang 栽培 gín-á 序細 讀 大學起。 今 是無可能, 社會 有lerh進步 無? 有lah 看 捷運頂 大大細細 lóng lerh sńg 手機á, chi̍t 支 siōng 無 tio̍h 萬五, koh ta̍k 個月 tio̍h納 chi̍t 條網路費用。

Lán 有時也ē 怨妒, him-soān 人 sńg 真爽, 錢 khai bōe 疼。 換lán是 m̄ kam 買, 我知影 有人 2 3 歲tio̍h sńg 2 3 支 Apple 去 ah,  開錢 上網也m̄甘tiuh-tiuh。

Kiaⁿ日 lán 趕車 berh kàu台北,  tī 車頭 soah tèr 無tio̍h 車班, 服務人員koh khà 電話 kā lán 通知, lán 也 聽bōe-tio̍h. 真慘, 人chōe lán tio̍h 畏畏, 噪雜ê 環境lán tio̍h 臭耳聾。 結局, i hō͘ lán 坐 下chi̍t 班, 加開 200。Chiaⁿ m̄ 願 也 無ta-ôa!

福氣lán 是有, 真順利 kàu 位, 隨 洗身軀了, 出來, 辦公室 大樓門無鎖, lán thang chit-chūn lerh寫 che 日誌!


PS: lán 寫 隨看 tio̍h lâng chit篇 中南部人口減少有多嚴重?9張圖表帶你從人口了解台灣區域發展問題

chōe-jîn

照chit ê 同學 ê phoe, lán pān-phōe 是 台語chhui-sak ê 罪人!請上帝赦免!

M̄-koh, lán 一直 思考, toh chi̍t 國人ê 戲劇 演出 tio̍h koh tī 邊a 放送字幕, 國人chiah 知影 演員演出 lerh 講siáⁿ 戲文。 Siáⁿ-mih 款 失教育ê 族群chiah ē 透世人 離bōe 開 字幕? Che kám lán 造成ê? Kám lán 害 ê?

Koh-khah hàm-ê 阿公 kap 老爸講 chi̍t 款話, 老爸kap kiáⁿ 講 chi̍t 款, 阿公koh kap 孫 講 chi̍t 款!Án-ni, in 也 bōe ngāi-gio̍h, bōe 致覺 矛盾, bōe 致覺 hông 侮辱! 也án-ni 束信 kā ka-kī ê gín-á 序細 送出去學 外語, 國語 kap 英語。 學了 bōe bái!ê tio̍h koh chiaⁿ 愛展風神, 講台語, 唱台語歌 soah 顛倒 pìⁿ 做 hō͘ in 批判 講 sông, 無水準, kē路 。 所致, lán 講 chit ê 族群是siōng 不孝 背祖ê 族群, 無m̄-tio̍h。 Ka-kī tio̍h lerh 嫌ka-kī ê pē-bú, 祖公媽 ah, 講tio̍h 真了然。

Koh lán 看tio̍h, 12 年課綱 講berh kā hiah-ê 因為 婚姻 新 lâi ê外國人,主要是 東南亞, in ê 話 當做 in  生ê gín-á ê 本土語言, 實在真hàm, ah kàu i 高中ê 時 soah koh 變做 第二外國語!Án-ni ka-kī 矛盾ê 頭殼。Koh, nā 是英語, 日語, 西班牙語 tio̍h 無算!Ah lán nā kā 中國普通話列做 外國語, 也 tio̍h符合 in ê 設定ah。

Koh 來, in 講 hō͘ gín-á ka-kī 選i 愛ê 必修ê 本土語言, kan-taⁿ ē-tàng 選 chi̍t 項。Kiaⁿ日有聽線頂老師lerh 講, 教育部有法規, 只要學生選, 學校tio̍h 愛開班。 M̄-koh, 教育部 m̄ 肯 hē 任何資源tī 師資培養, 教材編著 kap 人事費用。 Án-ni hō͘ 一線 校長 老師為難, 所致 一般做法tio̍h 是 勸gín-á 放棄 學校khah少數ê母語, 去 khah 大班ê 學 另chi̍t ê本土語。 Án-ni, 學校kap 家長, 學生 lóng 哀 pē 叫母, liâm-mi tio̍h 普遍反彈!Che tio̍h 是 berh kā lán 本土語ê 命 chhui hō͘  死ê 政策lah。

In hia ê老師 也照過去語言學ê 看法 chhui測, 本土語一定ē 消失! Án-ni lín koh lerh chhòng siáⁿ貨 leh?Siáu-ê!

汝berh 叫gín-á 選 lāu-pē iah 是 選 lāu-bó , 二選一? 語言政策 kā 汝 制限, koh 包裝講汝ē-sái 自由選擇!莫怪, 本土語雖bóng 庄腳 也kiông berh 斷根 ah, 真正足慘啜! Che 是語言歧視政策, 無人 ē 因為chit ê 政策得tio̍h 利益, 除了統治者利便 koh 繼續欺瞞, 繼續欺壓本土族群niâ!

Koh in 講 hiah-ê 按 小學一年 tio̍h ē-sái 開始學 羅馬字, 孤汝 台語 bōe-sái, 愛 按三年開始![客語 有客委會, ka-kī chhōe 死 免講]  Che 到底 siáⁿ 理路? In koh kā 號做 新住民, che 也是 濛霧ê 歧視 lah. He gín-á kám m̄ 是 出世 tī 台灣 ? Án-chóaⁿ 號做新住民? Che 也是 隱藏 私偏ê 政策lah. Kō͘ chit ê 名 berh am-ô͘ 中國人 lah!Berh 一卡通 lah! Lán 面對 chit 種 政策, kám kan-taⁿ ē-tàng hoah 講 無能為力 放tiām-tiām? Án-ni, kám m̄ 是 據在人 thâi 隨在人 liô ?

Koh 有, 本底kap 政策對抗ê 本土人, chhìn-chhái phiaⁿ chi̍t ê頭銜hō͘ i, i ê 尾溜 tio̍h開始搖, 隨tio̍h 講 in ê 話 ah. Che 卻是 弱勢族群lih 永bōe 欠缺ê 背骨人, chit tīn 正是 chhiūⁿ 後kha siōng 厲害ê 人。當初二二八, 也是chit 款人 牽 中國國民黨 去 thâi lán台灣精英 ê ah!Che 吳濁流 寫siōng 清楚, i 死了後, chit 款人 也koh 有, m̄過 無人lerh 寫[記錄] ah, 當今真chōe讀書人顛倒苦無機會thang pa khîⁿ 政權者。 Che 也是 chit ê 政權la̍k 資源分配權 thang 引誘, 利用 ê 所在。 求 i chi̍t身, 家族ê 榮華富貴, 又koh 是普遍ê 人性。 M̄-koh, 失格ê 人, 榮華富貴, 本質上chōe 卻是 厝內狗 niâ lah, nā berh 做人, 定規是反背親族, kap ka-kī 良心理念ê罪人。

所致, lán 堅持 tio̍h sak 台[母]語文教育, 原民語 也是。 客語? In 一直kap 中國 kat chhin-chiâⁿ, lán 也真憂心。竟然 in 講 湖南, 江西, 福建 lóng 有客人。 有無ah, 做奴久--來, 也 真gâu 欺壓 別ê 弱勢族群ah。 究真, in tio̍h 是 支那文化, 血統論 強過 一切ê 思想體系 lah, 只要 血 有 chi̍t  sut-sut-á lām tio̍h tio̍h ē-sái, 也無 khòa in ê語言, 文化, 生活 châu 消絲 khì ah。

Lán chit 個月, lóng 一直 hō͘ in[ lóng 是 做老師 ê 背景 ê 客人] kóng 是 閩南人, 閩南語, ná 有chi̍t 絲絲á ê尊重, iā 因 kám 有 chi̍t 絲絲 á 尊重人ê 意思? Lán 看 bōe 出, in tio̍h 是hit 種 hông 欺壓 久ah, 翻頭 欺壓別人ê 種類lah。 莫怪 人講 地獄 lih 律師, 老師 kap 牧師 佔siōng chōe。 Chiah-ê 人 平時 lóng個個有好名聲, 漸漸心理變做高高在上, 兼 koh 真 chōe 自私自利, 罕得見幾ê ē 為公義 出聲 出力。 Siōng 害ê 是 國家體制為害ê 強大助手。

講透機, chiah ê 罪惡, chiah-ê 扭曲, 人性 也好, 生活也好, 生存也ē-sái, lóng 是 恐怖 ê 支那文化掌權ê 必然 conseqences ah。 因為, 支那一切ê 文化 tio̍h 是奴隸制度, 思想 文化, 完全無任何 chi̍t ê 自由人ê 意識 to̍h-tio̍h ah。

2015年9月19日 星期六

i-tī kap ài Tâi-oân

Lán 發覺siáⁿ-mih 怪奇ê tāi-chì lóng ē lī lán 身軀邊 足óa。 Cha-hng, 游 post tī FB ê 狀況, lán 早有 想tio̍h, 料無kàu chiah nih kín tio̍h 有人報導ah。  Tio̍h是 汝 tī 大眾公共交通工具頂用手機á, ē hông 當作汝 lerh kā 人偷hip。Chit-má 人kap人 互相siat-thái bōe 信任, 尤其 幾件 超過普通常識ê 案件發生, koh hō͘ 媒體弄揚 kah ta̍k人 lóng 知影, m̄-koh lóng kan-taⁿ 知影事件表皮驚人ê 部份。M̄-koh, 當今日子, 出入不時 也 tio̍h 人khoeh 人, ah 人人互相防範 lóng 寫lerh 面lih, 明明白白。

Lán A-hun 是 二代基督徒, 足虔誠, m̄-koh bōe chhiūⁿ 一般虔誠教徒 hit 款, hō͘ 人 hō͘ lâng看tio̍h 是 gōng 信 án-ni, tio̍h是kan-taⁿ 要緊別人 有定奉獻, 做禮拜無, tī 教會內也是 lerh 傳 會友五四三ê tāi-chì, gín-á 補習比 主日學信仰培養 khah 對重, koh kā 家族á 寄附教會ê iah 當作in ka-kī ê, 等等, koh較 m̄ thang 問 上帝旨意, 讀聖經節 ê 部分。Che, 事實iā bōe-tàng 全然責備會友, in pún tio̍h 是 小信, 初入ê 人, lán lú 驚hiâⁿ ê 是 牧者傳道者 ê 行放 kap 言語, 也 berh 好名聲, 也 berh 保全 i ka-kī chi̍t 身ê 利益。 信仰, 公義, 因信稱義, 幾 ê 了解, 幾 ê 做 ē kàu ? 講 khah phái 聽ê, 幾ê 無 kā 牧師職當作世俗頭路ê chi̍t ê niâ ? 長老教派 大多數ê 會友, lerh 堅持siáⁿ? 嫌人屬靈? 奇怪neh, 聖經 kám 無kóng lín ê sìⁿ-miā lóng 是 屬聖靈ê?

長老派, 算基督新教 ê 怪派, 又koh 講 berh 改革世俗教會, 又 koh 建古保守。教會組織kap 現代民主制國家 siōng sêng, 聽講 民主會議制tio̍h 是 抄 長老會ê, m̄ 知真相 án-chóaⁿ。

舊年,  佳里有 chhiàⁿ 美國轉--來 ê 孫牧師醫治宣教會, in 講 幾ā tang ah, lán 也 tèr lerh kap 人 去看鬧熱。 Lán 看tio̍h ê, tio̍h是 唱歌, 一直唱歌, 簡單ê 歌詞, 重複, hē khùi-la̍t 重複, 重複, koh 重複, 唱kah 牧師開始 起童, bōe-sái án-ni 講, 愛講 聖靈充滿lah。 Lâi, i tio̍h 宣召 需要 ê 人khiā 進前, i chi̍t ê chi̍t ê thèr in 祈禱, hiah-ê 出--去ê soah lóng 倒落去, 有ê 倒 lerh chhoah, 有ê 倒lerh 哭, 有ê hiu, 有ê khiā lerh tio̍h 開始哭 kah 哀 pē 叫母ah。 簡單講, 無人是樂暢ê, lóng m̄ 知擔gōa 重ê 擔來, giâ gōa 沉ê 枷, 受 gōa 大ê 苦楚, gōa 深ê 哀傷, gōa khoah ê 憂愁來, tī chia lóng tháu放, lóng hē 落來, 情緒lóng thang 發洩, 靈魂得tio̍h 極大ê 安慰, 所致 身軀靈魂也lóng thang得醫治。

是講, che 對 lán 台語 kám 有效? 台語tio̍h 重傷,  koh hō͘ 人 放kah chit-má 重病ah, 極需要 醫治. M̄-koh, lán 看tio̍h ê 台語牧師, 已經過身去ah!江惠 chit 支大招牌也 失火 ah。情勢 不止á bái。

Lán 有 chi̍t ê giâu疑, in hiah-ê 人 經歷 醫治, 了後kám tio̍h thang 幸福快樂 kàu 百歲年老? Iah 是, kan-taⁿ chi̍t kái koh chit kái sió-khóa chia̍h 安慰劑 ê 效果? Chhin-chhiūⁿ, 台語 kan-taⁿ ta̍k pái 選舉 chiah ê hō͘ 人 the̍h 出來展, the̍h 出來講, the̍h 出來 poa̍h 感情, 了後隨tio̍h tèr 選舉旗á hông 收khiaih 藏。

Taⁿ 旗á, 藏久ah, 也ē 蛀, 也 ē àu, in tio̍h 簡單 換新旗, 台語ê 命運 也sio-siāng, chit kúi pái in也giâ 新 語言lerh 選舉 ah!Koh kā lán 講 愛台灣tio̍h 好, ná tio̍h 講 台語? 有影lah 中國人mā 足愛lán 台灣, 顛倒 in khah 有lerh 保持 地方語言, siōng無 做 樣版 hō͘ 人看, lán 台灣是 連台語都硬 kā 汝 改 做 閩南語。 汝 看 精神ē 分裂 iah bōe!

kòng-hiàn

有人 因為 江惠 ê 事件, 看台語berh 斷絕 ah! Lán soah tī chia 收tio̍h 中國來ê學生, 講 來選lán ê 台語文學選讀, he 致使 lán soah m̄ 知berh cháiⁿ-iūⁿ 進行 leh。

Koh 有 聽Chîⁿ 講, 有 1 ê 三年ê 資源學生, 上課 kā 點名, i tio̍h bōe 堪得, 一年ê 有 chi̍t ê 有Asperger syndrome ê 學生, lán 也tī 麻豆 tú遇hit ê 有上報紙雞籠來 ê學生。對 in chit 款狀況lán 卻是初面對, m̄ 知 kám 有才調 打tia̍p, koh 講 kah 牽教in, 真正使人giâu疑 ah。

Tú 開學, lán lóng ē koh 請學生kā 生活步調, 目標chhiâu--chi̍t-ē。Lán lerh 教學生設定人性歷程講起 4 步, 也講che 4步 講有前後順序, sìⁿ-miā 卻是 無順序。 Lán 所學習, tio̍h 是 為tio̍h berh 應付 hiah-ê 突然, 忽然 發生 無正常, 無自然ê 事故, siōng 好 thang tī tāi-chì iah bōe 發生, lán tio̍h 已經 chhoân 辦 妥當 ah, 也 有夠額ê 知識 智慧 thang 用。

M̄-koh, lán 發覺, lán siōng 欠ê 是 心理, 情緒ê 教育。Tú-tio̍h tāi-chì, 情緒起落落去, 人tio̍h hō͘ 情緒 拖leh, bōe輸 牛hō͘ 牛索 liù leh, 身不由己, chhiâng-chhiâng kā tāi-chì 舞 kah 破局 ah chiah lerh 後悔懊惱!甚至, 事態發展 kah 無法度彌補, 怨嘆 遺憾kui 世人, koh 留 遺害 hō͘ kiáⁿ 孫, bōe輸是 放 財產leh。 致kàu, 代代苦難 代代傳。

Lán 講, lín 來 學校讀冊sī 為 siáⁿ-mih ah?〈女王ê教室〉 有真好ê 啟發。 Lán 講 lín kám 有 學tio̍h 知識? kám 有 kā chiah-ê 知識變做 lín 日常生活ê 常識 leh? Chiah 有機會  用 chiah-ê  知識 來 改變 lín ka-kī ê生活ah!Che kám m̄ 是 lín hām lín pē-bú hō͘ 汝 來 學校 讀書 ê 初願 leh? Lín 一生kàu taⁿ ê 日子, kám 有 利用學校教ê 知識去 改變 lín ê 度活事項?

Che siōng-kài 要緊ah! Nā 無 豈 m̄是浪費 青春精華ê 日子? Lán 講 ê 是 人án-chóaⁿ lóng lerh 追求 長久 ê 幸福lah。 人幸福ê 基礎 有 三方面:身體, 精神 kap 人際關係 ê 健全。Chi̍t 項都bōe使無, che tio̍h 是人 kài 重要 ài 知 ê 智慧。

M̄ 是 he siáⁿ-mih: nā 了解--我ê 人, 我 m̄免講siuⁿ chōe, nā 無了解--我ê 人 講 koh-khah chōe 都無效。Chit 款教 人 kā ka-kī 心靈 封鎖 ê 格言妙句! Che m̄ 是人生 ê智慧 lah, 是 引導 loser lú lose ê 言語! Tio̍h 深思 ah。

Lán koh 講 人 ē-tàng hō͘-siong 了解khah 深入 tio̍h ài 靠 衝突, 冤家, 也tio̍h 是 雙方互相展露ka-kī 底線 ê 時chūn, chit ê 時chūn 是 siōng 好 ê 機會thang 來 了解 ka-kī, 也 了解 對方。 驚造成 衝突, tio̍h 是 kā chit 款機會 pàng-sak, koh ē 因為 吞忍鬱悶tī 心內, koh 進 chi̍t 步 ê teh 落 潛意識, che 當然無好, i ē 不時, 不知不覺, 無張持 chông--出來影響生活, 嚴重ê tio̍h 變做精神病症頭。

Kan-taⁿ 知影 hit saⁿ 項 iah 無夠。 Koh tio̍h 第一先 探索, 了解 ka-kī, 二 接受, 欣賞ka-kī, 三, 培養, 開發 ka-kī 四, 完成, 貢獻ka-kī。 Án-ni chiah 有 完整, ka-kī ài 全面的, 身, 心, 靈 ta̍k 方面。

2015年9月17日 星期四

golden pomelo fanatasy

轉來麻豆 上課, 精神恢復 iah 無夠, m̄-koh, 看tio̍h 熟sāi ê 學生, lán ê 心肝chiâu 開, chhin-chhiūⁿ éng-kòe 麻豆日子ê 日頭。 是講, 隨tio̍h 變天 ah, sió-khóa 鬱雨 niâ, 濕chhî。 有幾ê sió-khóa 愛 讀冊ê gín-á 有來揀冊, án-ni lán tio̍h 心開oaiⁿh-oaiⁿh。

了 lán 轉研究室 , 聽tio̍h 隔壁 nn̄g ê 同僚 lerh 開講, lán 也 加入, soah 看tio̍h Tân, i berh 去 上課離開。 In 問我 去台北ê 情況, lán 照實講, koh 講kóa bōe-sái 講 ê 秘辛。 講 tio̍h 台文系, 雖bóng 報到率 koân 過 校平均, m̄-koh, 也是 不時 tio̍h 承受 合併決策ê 壓力。I 講, i 去 台北 lóng 上課 出現tī 教室, 了 人隨走, lóng bōe tn̄g tio̍h siáⁿ-mih 人. Hiah-ê 人 tn̄g tio̍h mā bōe 相借問, ná 無 sio-bat ê leh. Lán 是bōe án-ni, lán koh ē kap in ia̍t手, 講--nn̄g句ah。

Môa年, 大難關, 頂頭ê 人 人人頭mo͘h lerh 燒, 20 % ê tāi-chì kám ē 變正式ê 政策leh, che iah 是 小事。講tio̍h lán 送文旦柚ê tāi-chì, kap 過程, soah 引起 in 大大ê 反應, 一切lóng 幻影 lah。Che lán tio̍h 小記leh: lán 聽 Chîⁿ 講, Chhòa 身軀 sió-khóa 無好ê tāi-chì lah。 Lán tha̍k 仁神術, 內底 13 SEL,  所致, lán 堅持送柚á, i 推講 ka-kī 有chhiàⁿ Niû 老師 giâ chi̍t 箱, 意思無berh 收。 Lán 講kah chia, lán nn̄g ê 好同僚 隨tio̍h 解讀, pat 做過lán ê 頂司, chit-má 看 情勢 tio̍h berh kap lán chia-ê 人 斷liáu-lī, mā 有夠hàm, 驚lán kā i pa tiâu leh 是m̄?  Lán sòa 落去講, tāi-chì iah bōe soah, lán 自然無收回,  i 竟然講, 汝堅持愛上貢tio̍h tio̍h ah ho͘ⁿh!

Án-ni, lán 同僚 講 chit ê 人, 品[人]格 真正 無súi!Lán 本底 無khòa意 siáⁿ, che lán chìn-chêng lán 也有記。Taⁿ lán 聽in án-ni 分析, iā 唱作 皆 讚, tio̍h kín 做記錄。 Lán khêng-si̍t m̄ 知 人 i 升等ah, sáng勢 ah, in 是講人 ná tio̍h 做kah chiah 無格, kā 人看chiah 無, koh 是 讀kah 博士, koh 中文 siōng 對重仁義道德ê, 結果 chin bōe o-ló 得。 文化ê, nn̄g ê 交大ê hō͘ 人排tī thô͘-kha 蹧躂, 哈哈, 連德國ê 博士 i mā 無看在眼內lah。

In 講笑, lán 送m̄-tio̍h mn̍gh-kiāⁿ ah, 汝送 ê 柚á phàⁿ-phàⁿ, 敲 無聲, 汝愛送 敲ē khiang-khiang-khiang ê chiah tio̍h lah, ē 禮拜 koh 去 ài 講, 頂回 lán m̄-bat 世事, 送柚á 聽無汝ê 話意, m̄知 che 汝 kám 有kah-ì? 當場激笑詼, 笑kah。Kóng 人 送金牌, 汝送柚á, berh 準siáⁿ lah?

Koh 講tio̍h lán ka-kī 課 開了無夠, in 替lán 驚 ē 變做 加餘ê 教師, ē 早chi̍t 日 hō͘ in 處理tàn-sak。 Berh tio̍h chit 款ê 人 chiah thang 交陪 lah。 In 隨替lán 想, 講 期中berh 排下學期課ê時, 必修ê lóng 讓 hō͘我, m̄-thang hō͘ góa 連sòa nn̄g 學期lóng 鐘點不足[超額 lah, 想kui 晡]教師 hông thâi 頭。Lán tio̍h 是靠án-ni 微微ê 人性光芒, seventh sense ah. 心ê 小宇宙,  堅持到 taⁿ ah。  Che 真正 是 ē-tàng 信用 ê golden fantasy, m̄是 扮頭 súi-súi ê  golden pomelo fanatasy。

Lán 早tio̍h 知影, 社會沉淪ê 力量 chiah-nih-á 深厚  iū-koh 普遍, 尤其 tī chit 歪哥政權 tng siat-thái sáng-sè chhiaⁿ-iāⁿ ê 時流風氣 lih。 Lán 也 普普知影教會內也 無例外. Lán 也知影 學校本成tio̍h m̄ 是 純淨 ê 場所, 教會學校 mā sio-siāng!是講, lán 實在m̄知 烏暗 chiah 離lán  saⁿ 吋 niâ。

 Kap 昨昏 聽ê 對照 參考, lán 真正是 孤獨異類, 也 kan-taⁿ ū in chit 款人 chiah ē 真正 kah lán 互相kēng。Lán早起ê 自我分析, 果然 koh chi̍t pái 得tio̍h 證實, lán m̄ 是 tiâu直, thó͘直 niâ, 透底是 gōng直 lah。也koh 再 證明 師者傳道, 授業, 解惑 是 騙鬼 lerh bōe chia̍h 水。

1. 隱藏 tī 制度後壁, 人間失格, 何能 傳道?
2. 有 實例, 比論講 英語系ê教師, 學生gín-á kō͘ 英文寫作業交, 結果 hit ê 老師 讀無, 叫in 重用 中文寫, án-ni mā 升官[是講, 學校也有官oh]
3. 叫 學生gín-á 去 抄寫 人 ê mn̍gh-kiāⁿ 當作ka-kī ê畢業報告, 講 橫直 無人 ē 看, 無人ē lia̍h 包, thài 有要緊, án-ni mā 升官。

Che lóng 是 中文博士lioh。

Téng piàn 是 某院長, bat 借lán ê 課 辦 i 招ê 中國人演講。 了後, 無 chi̍t 句 說謝 tio̍h soah ah, 半路 sio-tú 竟然ná 無se̍k-sāi。 Che, 且hē chi̍t 邊, 聽 lán同僚 講, i chhōa hit ê 人客 出--去 ê 時, tú--tio̍h, kā 人客介紹 hō͘ lán 同僚, 了後, i ka-kī 人 tio̍h 先走, kā in nn̄g ê 人放lerh, án-ni, 有hàm iah bô ah?

Koh-khah 免講 lán nn̄g-saⁿ 任 ê 組頭, lóng kā 資源 la̍k leh, 做 i ê tāi-chì, 也變做in ka-kī ê 功勞, 了後 thang 得tio̍h 獎, thang hō͘ 頂頭ê 人 看 ē tio̍h, 然後 ka-kī tio̍h先 靠北ah! In chìn-chêng koh 講kah gōa 好聽lih! Kóng gún chit 組 i berh siōng òaⁿ 起lih, 結局, lóng 先走khah 贏, 管thài 卑鄙 小人 據在lín 去 講, 實利先la̍k, 餘他免計較。 Lán tī chia hông 看衰bái niâ, hoah-hiu 也hō͘ lâng 當作神經緊張 為害 公司niâ!  

thiaⁿ ji̍p sim-koaⁿ

Lán kah Chîⁿ 系主任, 開講, 知覺tio̍h lán ka-kī, 聽人 講話, 概要lóng kan-taⁿ 聽人講出ê 字面話意耳。 M̄-koh, 人講話有技巧, 有保留, in 講tit 少, 話內ê 真意深意, chōe 少 tī 表情, 肢體動作洩漏--出來, m̄-koh lán 真 han-bān 看出來, koh-khah 免講去了解體會。也就是講, lán ǹg-bāng in kā 所有berh 講ê lóng 轉換做i kap lán ē-tàng 了解ê 語言, koh 講出來, 有時, che ē siuⁿ 緊迫--人。多數人, berh kā 心肝頭所想ê, 所愛ê 完全轉換做語言,  khêng-si̍t chiaⁿ 困難。 所致, lán chi̍t 方面 聽,  bōe 好勢, koh ē 逼人 講, i soah ē 因為氣氛無友善, 情緒起 積鬱, bōe爽快, pìⁿ成 互相溝通ê 阻礙, 困難, 甚至 誤解 而 影響交情。

Nā lâng 了解 thang 諒情, 有ê, lán ê 耳孔 聽落勾去,  koh ē tú--tio̍h 心靈辭典差異ê 問題。 Che 也 先按下。 Lán 聽人字面話意, 事實 大概也lia̍h saⁿ 分左右niâ。Lán 心肝頭 cha̍t-chiⁿ-chiⁿ, 究真 聽bōe 入去 gōa chōe mn̍gh-kiāⁿ, che lán tiāⁿ-tiāⁿ 事後才察覺。 可惜, 真chōe 重要訊息, lán 聽tio̍h 卻是 iā 無聽tio̍h, 未來ê 路 soah bōe-tàng 資訊 khah 充分, 好好á 選擇。 Che pān-phoe 造成 lán 項項 表面, 淺想ê 性格。 Lán ka-kī berh 知覺 chit 層koh 真 oh, lâng berh kā lán tiám-tuh lán koh ē bōe 爽快, m̄甘願 承認, m̄願去 o̍h 去 改正 。 莫kòe lán lerh無朋友, 看tio̍h án-ni, 實在 hō͘ 人氣苦ah。

拍算lán tio̍h 心唸 零極限。

Cha-hng, 下課chhong-pōng tèr 學生 出教室, i 講 berh o̍h 寫台語, 客語, lán 是真歡喜 kap i saⁿ 伴行, soah kā 水罐 bōe記得 khǹg terh 教室,   原底 berh 趕車 轉--來 麻豆講。 Chang 暗想kui 瞑, 怎樣 坐車, 換車, 連絡人。致使, 心肝 jû-chháng-chháng, 上課也紛亂無理路, 真對不起學生。

送 學生 離開, lán 趕kín 翻頭 去the̍rh, lán 目睭有 sió-khóa 看 tio̍h 中晝 看過 ê 大箍學生。 M̄-koh, 無 berh kah in 相借問, 因為 心lerh 趕。 出--來, soah tú-tio̍h Lîm, i kā lán 呼, lán 真歡喜, i 頭 chi̍t 句, 講, "ná 變chiah 老 ah?" Lán chhia̍k--chi̍t-ē, 知影 che 是上帝ê 主權, m̄-koh lán kám hiah 無 好看相無精英? 半暝 四點 chiah sió-khóa 落眠, 有影。

I kā lán kóng i 發覺某麼人, ná 換 position tio̍h 換 頭殼態度 ah? 而且, 要緊ê 所在, 是非無要緊,  對 i 有 恩情ê 人, siáⁿ-mih tāi-chì lóng ē-sái 變做 tio̍h-ê。 Koh, 產學合作 是 chi̍t款 利用學生, 剝削學生ê 做法, 而且 tio̍h 對 hiah-ê 有權勢 ê 人 phô͘-phô͘-tháⁿ-tháⁿ 牽挽 關係。

Lán lerh sīm, kám 講, 人 tio̍h hông 利用 剝削chiah ē 有出路? Che káⁿ 是 奴才培養所? 目前, 園lih hiah-ê 長ê 大概lóng chit 款ê 款。

Lán kā i 講, 至少 chit ê lán ē-sái 用sió-khóa khah koân ê 眼光 kā 看, i hit 種 軟, hit 種 khiau-khi, 無 完全是 為tio̍h i ka-kī 一人ê 私人利益。 Chit 點來 看, i tio̍h 比chōe-chōe 同僚 好 berh百倍 ah。Seng hō͘ i 樂暢--chi̍t-chām lah。Sǹg hông chi̍h-iāng 足久ah, taⁿ 升等成功 koh 做 長ê thang sió-khóa chhio-tiô chi̍t-ē ah。  Lán 知影 有ê 族群, kài 對重 chit 款屬世俗世名聲kap 成就, 也 in 也ē 對權威者屈服, 甚至 委屈求全, thèng-hāu 有chi̍t 日換 i 浮頭, 甚至 出頭天,  in 也ē kā ka-kī ê 委屈 放bōe記, 是講 nā 冤仇, heh-heh, 汝 tio̍h 知死!

總講, chit kú世道, 小人心性得勢, 莫怪in 橫溢, chhàng-chhiu, in 也ē 互相看樣 sio thàn lah。

2015年9月16日 星期三

se̍rh-koe

昨昏, chia̍h 麵食 做暗頓, 去 se̍rh 街。 行--出去, tú tio̍h 別條路, lán lóng 選 peh kiā ê 方向。 Soah 行kah chia Chúi-tùi, 竟然也有 中山北路, chheh 無 創造力ê 名。

行 超過 McDonald,  看tio̍h chi̍t 棟 烏烏暗暗ê插車場, lán  無意無意  ah, tio̍h 翻頭, chiah 知影 Tām-súi 市區 tī 另hit 頭。 Lán當然 知影, Tām-súi , 以早 叫做 滬尾, 是 渡頭 溪邊 地勢定規khah kē。 是講, lán 想beh khiā khah koân 看 光景, 夜景, soah lóng 看 bōe tio̍h。 紅毛塗樓 起 kah koân tú 天, phah 算ta̍k 人lóng lerh 搶 淡水河口ê光景, 搶kah 無chháu 無siâu, 路 koh e̍h-chiuh-chiuh, án-ni 也 berh 做 觀光事業to̍h tio̍h ah lah。

路面hiah e̍h, 樓 hiah koân, 真 驚人, 尤其 chang 暝 3:38 chi̍t ê地動 hàiⁿ kah bōe 細ê。Chiah iū ná m̄ 睏? 概 m̄ 是 lán m̄ 睏lah。 講起, tòa ê 所在, 看khiaih 是舊社區 販厝, 5 樓起, 門細細ê, 台北普通有花鐵門hit款, 因為 邊á tio̍h 隔1 間房, 聽講是 厝頭家保留hō͘ in cha-bó͘ kiáⁿ, 巷路lóng 無留窗á。 內底, chit 間 講 有 窗á, m̄-koh, lán kā thàm 是 看tio̍h 磚á khōng ê 壁, 浴間á 也有窗, 無kā 開 lerh 看。另chit 向, chi̍t 堵壁隔 另chi̍t 間房, 也sòe hō͘ gún同事。所致, chit 間 房 四面lóng  無對外通光ê 開口, 內底m̄ 知 日--時 iah 暗時。 Lán tú kàu, 先 鼻tio̍h 粉味, koh來tio̍h 是濕chhî ê 味, hip-hip ê 感受, 人 bōe 清hiu。 而且, 壁堵lóng 無 隔音效果, 有時lán ē 聽tio̍h 隔壁房 cha-po͘ cha-bó͘ 聲, iah 是 tiāⁿ 烘雞, chhi̍h tiān-ōe 都聽 ē tio̍h。

Ah nā 半暝, 窗á 外ê光鬚 lóng 無 斷站, 日--時也sio-siāng, 標示應當是電火。是講m̄ 知siáng ê 電火。第二暝 tio̍h tn̄g tio̍h 地動。先hàiⁿ chi̍t ē bōe 細ê, chiah khok-lok nn̄g saⁿ  秒。

Lán lerh 緊張, 校本區, m̄-koh 對 lán 是新環境, koh 新課程, siōng 要緊ê 新 學生. Chiah-ê lóng kā lán ê神經 tiuh leh tiuh leh, m̄ 放soah。Lán kap Chîⁿ 講話, 了, 也想起 該 kā 欠人 3 tang gōa ê 詩集 kín chhòng--出來。

Lán想講 kā 第一篇tiāⁿ--落來, 後sòa tio̍h khah 簡單 ah,  koh 有 用字 ê 問題, tio̍h照 lán  chit chūn ê款扮, án-ni, khah 有chi̍t ê  一致性。Koh 想tio̍h chi̍t 句bōe bái ê題辭:

寫台南 tio̍h 是terh 寫 故鄉, 講別人tio̍h 是lerh 講 ka-kī.  

足 想 berh用 chit kái 白話字文學展ê hit款字體 來印。


上課soah, 有學生來講叫lán 替i 看用字, 講berh 寫 〈淡水暮色情綿綿〉 án-ni. Lán 也 講 lán 頭chi̍t 篇 台語文 〈滬尾黃昏行〉1991 年 寫 ê刊tī 自立晚報. i 根本 無 siáⁿ 反應。 Lán 想起少年氣慨。 翻頭, 看今á日 ê 緊張, chōe 歲 真正 適應 kap 調整能力 lóng 退化? 是講, lán感覺是 少年英雄氣概消絲 khah 有影, 也 khah tio̍h 驚。Che kám tio̍h 是老成, 老熟? Kan-taⁿ 老 kám 有成熟?

2015年9月15日 星期二

Bô Tâi-gí

勿通匪類, lán kiaⁿ日 chhēng che 去 上課, 表有55 ê lioh, sió-khóa 驚tio̍h, m̄-koh, lán判斷來無 chi̍t半.  Ū  tú-tio̍h  chi̍t ê中國來ê 學生。 I 講既然來做 交換學生ah, 想berh 加 了解 台灣文化, 顛倒 lán台灣gín-á 無表示。 M̄-koh, lán kap in  ia̍h 無 真sio-bat, 也 iah bōe-tàng 定論。

Lán 轉回研究室, 半途tú遇Chng Ka-sûn. I seng 看tio̍h lán, lâi 相借問, 話語 sio-siāng。Lán iā 是hàiⁿ 頭回答, 108 kám 等ē tio̍h?

入研究室, 看 Tiân 門 ū 光, lán kín boe --入內。Koh 踏 出, 看tio̍h Chhòa iā 轉來. Lán kín phóng 文旦 hō͘ i, lán 是hō͘ 系主任 引導 chiah án-ni. 仁神術 13. I 講 i ka-kī 有, 有chhiàn lâng tiāⁿ, lán 講 berh hō͘ i 補身, bōe 輸 lerh 巴結i leh. Koh i 看lán ê 勿通匪類隨tio̍h chhiàng 講 m̄-thang án-ni, koh kín 投 Tiân。 Lán 笑笑講是 m̄-thang 匪類 lah. Tiân mā 笑笑趕berh 轉去ê 款式。Chhòa koh lerh 講 m̄-thang án-ni lah, 台文系有16,7ê 中國學生lioh。事實, lán 也無講 in 是 共匪 ah!Lán m̄ 知 i lerh 防sáⁿ貨。

Kap 系主任開講 足久, i kā lán紹介hō͘ 學生真熱情。 Lán 講 tio̍h kap 宗教系 合作, i 講in 足支持。 講 舊年辦 戲劇表演有 得tio̍h 宗教系真大ê 支持, koh 有實質支援, 今年koh 有。

今年牛津文學獎, in講 berh 頒hō͘ 田雅各, lán ê khòa-ì 是加ê, iā是無價值ê, lán 講che tio̍h 是 symbolic power, 也無意思。 I koh 講學校ê 人, 捷捷terh 講, lín tio̍h ka-kī chhōe 看 berh án-chóaⁿ 收 khah 好。莫怪i tio̍h ài 一直想齣頭 péng-pìⁿ。

Lâi ê 學生i lóng 講 真o-ló ê話語, lán 講bōe 出ê hit款。I ǹg-bāng lán ē-tàng 啟發 台文系 ê 創作, 是講, che tio̍h 是 siōng 艱難ê 工作ah!I 紹介 1 ê 中國交換學生, koh 2 ê 二年á ê hō͘ lán sió-khóa se̍k-sāi。Lán 看, 台北chia ê 學生確實 khah sêng 學生! I 講tio̍h in少年chit-iân 已經 無認為台灣文學 tio̍h ài 寫台語ah lioh。 Lán lerh 感慨, che tio̍h 是 台灣文學系創系 berh20 tang ê 結局?

Che kám thang 講--出去?

2015年9月13日 星期日

siâ-lêng ok-kúi

現今 IS ê 行做, 人人 感受tio̍h 恐怖, 驚hiâⁿ,  根據 ê 證據 tio̍h 是 1. 殘酷 ê 殺人手路, 內底koh 有強姦 ê 惡事 2. 自殺ê 態度 去殺人。 拆白講, che kap 一般 phái 徒 有siáⁿ 無 kāng?án-ni kám 真正恐怖?Kap he chhēng 西裝kat necktie ná 用刀叉chia̍h 人肉, koh chhiàn 弦á 師 tī 邊á e violin sio 比leh?

 Lán 人 知影 chit lō 人, iah 是所在 危險, 恐怖, 天性 lán tio̍h ē 閃辟, iah 是 對抗 kā i 滅除, 也就是講, 烏白算 真分明, 分明了後, lán ka-kī khiā tī 1 pêng 穩在在, tio̍h bōe 驚ah, nā mài tú--tio̍h。

是講, IS kám 真正 hiah-nih 恐怖, 殘酷, 無人性? Lán 心肝底直直giâu疑, siáⁿ-mih 款 人 ē án-ni 做惡做毒? Che tio̍h是一般世俗ê 思路, kā chiah-ê 人 分類--出來, 揀 tàn-sak, lán tio̍h 安全ah。 In kám 自 in 出世tio̍h án-ni? Góa 想 無人 ē án-ni 想。 Ah, ná ē 想講in lóng ē án-ni?Tio̍h 開始 分類貼 標頭, siōng 嚴重ê 以偏蓋全, 講 IS ê ISLAM lóng 是 魔鬼, kám án-ni? Nā án-ni, hiah-ê 人 lóng 寧可歸屬魔鬼? 我 m̄ siàn! 雖罔 人人 幸福 無sio-kāng, 我無認為 人 ē 因為 變魔鬼 而得tio̍h 幸福, m̄-koh, 人 éng-éng ē 為tio̍h 得tio̍h 幸福 soah 變魔鬼。 Lán 看 IS ê 行放 應當屬 chit 類。

Án-ni 講--起來, 是情有可原。 是怎樣, in ê 幸福 hiah-nih oh得? 照講, lán 台灣人應當 ē-tang 深深體會 chiah 是。Lán ê 天然資產, kap lán ê 勞力付出 所得, lóng hō͘ 別人搶--去, 了後, chhiúⁿ--人ê 政府, chiah重新 用i 1 套規則, 分配 chiah ê 資源, hō͘ lán 日子活 tio̍h bōe輸 奴隸 iah 是 精牲,  而且 siōng 恐怖的 是一切依[合]法。Koh kā 汝教講, 合法是現代人 基本ê 素養, 也tio̍h是講 政府自汝出世tio̍h 開始教汝合法做奴隸, m̄-nā, 自 lín 公祖 開始。

人tī chit 地球世界ê 運作, 也是án-ni, 聯合國tio̍h 是 chit ê 政府, 內底 有khah 土匪ê 官員, 根本m̄免 遵守 法規, koh 四界 搶土地, 搶資源, 搶奴才, 而且飼真chōe ē-kha 手人, 虎á 橫行壓霸。  Koh 制定法規, 講in ka-kī siōng 進步, siōng 文明, hông 搶ê lóng 是極端, 殘暴, 野蠻。

連宗教iā hông giú loeh 運用, 邪教, 邪靈, 惡鬼tī 世間現形, 是講 教宗有講世間有無信主ê大好良善人, ah  上主ê 名soah 定定hō͘做 siōng 惡毒ê tāi-chì ê hiah-ê 人 利用去。Che lán 台灣kám m̄ 是 leh? 媽祖婆, 觀音媽 lóng hō͘ hiah-ê 政治人 扛lerh, lán 俗民berh óa bōe 得。 Lán tio̍h kā che 話 khioh hē 心肝頭深想ah。

Chhun--ê 有頭殼ê 人應當tio̍h ē-hiáu 拆分明ah。

sè-sio̍k-lâng

Lán tòa chit ê 半鬧熱 ê 古庄社, 交陪有數, 事實數無 thang 算。 有時lán ē tèr 牽手行踏 教會, 去kap 世俗基督教徒sió-khóa 相借問leh。算 ùn kóa 人氣, 薰染kóa人味to̍h tio̍h ah lah。

維護宗教ê 人, 總--是 相信, in kàu-hōe lâng siōng lī-hāi tio̍h sī án-ni, kā lí kóng : khòaⁿ lâng ē poa̍h-tó, tio̍h it-sim khòaⁿ Siōng-chú tio̍h hó。 ~"~ ì-sù sī, lâng koh-khah án-chóaⁿ ok-to̍k mā kah Siōng-tè bô koan-hē。所致, Marx 得tio̍h "宗教是 人民ê 精神的鴉片" án-ni 透徹ê insight。 Lán 想, 宗教 koh-khah 好, 也 tio̍h 人 kiâⁿ ē 出來 chiah 是, m̄免chiâu-chn̂g, chi̍t 人 chi̍t 項 tio̍h 好。是講, hiah-ê 宗教頭人ê 行做  soah hō͘ 人看做是惡, 真正是 害, in koh kā 教義, 儀式, 性質ê 解說權 châu khîⁿ tiâu-tiâu, bōe輸 i tio̍h 是神tī 世間ê 代行人。 Che, lán Formosa 寶島  chit 幾年 特別chōe, 消息 lóng 浮--出來。

M̄-koh, 鴉片pa tiâu ê 人, 頭殼 ē 有孔,[ in m̄ 信 lah,] 汝怎樣kā 現實事實指出hō͘ in 看, in 看ê 要點iā kah lán 無sio-siāng, koh-khah 驚人ê, ē-tang 完全 看tó-péng。

Lán khah 早 去tī 教會, chin 捷聽tio̍h 牧師 講起 世俗人 án-chóaⁿ tú án-chóaⁿ, lán 信主ê 人iū-koh án--chóaⁿ tú án--chóaⁿ, hit 久lán 耳孔 thiaⁿ tio̍h lóng kài ngāi-gio̍h。 因為, in terh 講ê 專是 迷信, 無知, 痴愚之類ê 勸世言論。 聽--起來, 聖冊 in ka 做 1 節 1 節 lerh 讀, lerh 解, ah 世俗 禮義 in 也 是取 人迷茫欠點ê 所在。 Lán 聽久, 倒頭想, mā 感覺sio-siāng sio-siāng, 眾生誤認做善惡二門。

Lán kiaⁿ日, koh tèr lerh thit-thô, 聽in 開講, in 總愛牽人 ê關係, 親人, 同學 kap朋友, chiah lerh 講 世界足細。 Lán chhap chhùi 講, kám m̄ 是 5%, lín 交陪 ê 人 tio̍h 是 chiah 5%, ná m̄ 細。 5% 是 khah 樂觀 ê 數目lioh。Soah 聽 tio̍h 2 種 真sim-sek ê 描述, 1. 真傳統ê 家庭, 意思是講厝lih 無人悔改信主 2. 真世代ê 基督徒。

聽tio̍h ngāi-gio̍h ngāi-gio̍h, m̄-ku 無lán ê tāi-chì, lán tiām-tiām tio̍h 好。是講lán 聽ē出, 大概, koh 是 1 ê 家庭失和ê 可憐人, 熱心chhōa gín-á 走教會, m̄是行教會。 上帝ê 家的確 khah 正面溫暖有疼心, thang彌補 in 家庭極需要 m̄-koh 無 thang chhun ê 疼。Lán 看tio̍h  chit 款 案例美麗寶島 四界真普遍, 無論汝信 toh 1 種 信仰 iah是 風俗。 而且lú 恐怖ê 是 m̄ 管好額散赤, 心肝憂苦ê, 著磨ê, 致 kàu berh 死berh 活, 精神失常, lán 捷捷 聽見。Lán chit 塊khiā 起 ê 寶島, 是非 kap 常識 lóng 直直失效崩敗, koh-khah 免講 he 禮義仁德ê行做。

Lán 真 giâu 疑, 論真到底 siáⁿ 人是世俗人? Kui 本聖冊所講, 因信稱義, 幾 ê 聽 ē 入心?Dostoyevsky 到底 lerh 《Karamazovi 兄弟》內底寫tio̍h siáⁿ-mih 款ê 信仰? Lú chōe 人聽從 ê 神父 kám tio̍h 是lú óa 近上帝ê 人? Iah 是 天生純潔 koh 得眾人疼thàng ê, tio̍h 是 得上帝所疼?
Iah 是 m̄-bat 世事, 也做好, 也犯罪, 知影iah m̄ 知影ka-kī 犯罪, 路尾悔罪ê 人?Iah 是 萬項遵從世人行做ê?


2015年9月11日 星期五

tio̍h sî

最近, 看tio̍h 幾ā 段 kā 人 kap 動物 交換角色ê 影片, 真真驚人。 人形, kài 重要, 有人形 受thâi, 剝皮, 滾 sa̍h lóng ē sú 人心寒膽裂。 是講, nā chhiūⁿ 進擊ê 巨人 hit 款 場境設定, lán 想 有真chōe人ē lia̍h 別人 送去 飼, thang 得歇喘茍活ê 機會。應對 ê 智慧,  無一定生ē 出--來, 有也 phah-sǹg hông piaⁿ 壁角。

當然, chit ê 時代, 叫人吞忍 是 khah 無 tio̍h 時, 渡歷 幾百tang 工業 資本社會演進, lán 人 漸漸按自然界脫離出--來, pìⁿ-chiâⁿ 有教養ê文明人, m̄-nā kan-ta 用 刀á叉 chia̍h 人肉 niâ, koh ē 結 necktie. Tio̍h 是 講, 脫離自然sìⁿ-miā 時序 野性ê 人, 漸漸 也 變做lán ka-kī 驚hiâⁿ ê 人 ah. 而且, lán ka-kī koh bōe-tàng 發覺 chit ê 層次。

Koh 大部分人, chia̍h bōe 起人肉,  chi̍t 部變做 hông chia̍h ê 食料, chi̍t 部 變做 chia̍h ē 起ê 人ê 下kha 手人, khiā 邊á tàu tok tàu liô tàu hang, chiah-koh 奉phâng hō͘ in chia̍h。 Chiah 久長ê 時日 ah, 人也自我管理 壓抑 做 工具的價值kap 路用, che 女性 lú 明顯。

不如過, 有 he 少數人, 死m̄願 變做 無人格 ê 機械, kō͘ i 一生ê sìⁿ-miā 反抗, berh kiâⁿ 出"人"ê 路, 人ê 品質, 人ê kiâⁿ-pâng kap 夢想, Oscar Wilde ē-tang 做例, in 干犯 法條, 無--打緊, koh 逆風俗, 超特kiâⁿ做, 在在tio̍h 是 berh 做 人 度活而已. In 永永 soah hō͘ lâng 當做 罪犯 iah 是 siáu-ê, Jonathan Swift tio̍h 是 án-ni. i hit 篇A Modest Proposal, 汝berh án-chóaⁿ 讀?

講siuⁿ 遠 去ah. Lán chit-má ê 人有sió-khóa 事項, 感動, tio̍h kín-kín 想berh 廣播 hō͘ 人知, bōe輸 天大地大ê  siáⁿ物 leh. 事實, 以賽亞書寫kah 明明白白 ah. Lán ê 感受, 靈感 kám hiah 有價值, 值得lán tio̍h kín-kín 分張? 翻頭 lán 看, 也無siáⁿ lah。 Koh hit 款潦草liap 造 ê mn̍gh, 也 無 siáⁿ 美學thang 欣賞, lám tio̍h 深思ah.

Lán 開學, 開始上課了後, 應當 mài ta̍k kang 寫, 先kā 想 tio̍h, 看tio̍h, 感受tio̍h, ê 寫tī 手指簿á, chiah 1 禮拜 寫 1 篇, 字句khioh khah 好leh, tàu khah súi leh。 Tio̍h 對重美學ê 產出chiah tio̍h ah!

Kap FB kâng款, m̄-thang hō͘ i 一直 縛--leh。 Án-ni lán pháng chiah 有 可能 ka-kī kā siáⁿ-mih tāi-chì 做好勢。

Chhiūⁿ 講 lán chit-kú ū  ê 靈感, 就是 大學 nā 變做 公關kap 學 手藝 ê 所在, kap 學生pôaⁿ-nóa 變做 學校 教員ê 第一要務,  án-ni 大學教授ná tio̍h ài 經歷嚴格訓練了ê 博士leh? Koh 有, 20 幾歲人, koh m̄-bat 世事, m̄ 知 法律, m̄ 知 conseqoence, m̄ 知 responsibility, koh tio̍h 對 幼稚園 ê 課程 kà 起, chit 款 學習, ná 有 ǹg-bāng。Iah koh tio̍h ná 教ná pôaⁿ-nóa 感情, m̄-tio̍h sī pôaⁿ-nóa 感情chiah 有通教。 Koh有, 最近 東吳, 明道, 連 師大 也 leh siáu 學生 對老師 kiâⁿ 跪 禮 ê 儀式。 奴才所kà 也是奴才 ah, chhin-chhiūⁿ 窮爸爸飼大ê 人, 也是 窮爸爸sio-kāng。

2015年9月10日 星期四

sioh-chêng, pó-sioh

母語流失心絞滾, 欲救母語台語文, 毋免計較無標準, 眾人寫好四界分
捷寫才來抾予好, 文句媠氣人會褒, 寫了四正人呵咾, 韻律節奏怙歌和
日誌日常攏通寫, 在地生活注佇遮, 美學在人拚狂野, 留予學人積私奇
原民濟族人看樣, 客委官方也有場, 獨獨台語無思量, 家己加寫加分張
初起親像龜擘崎, 專工四界問老爺, 日日求進求端的, 年久月深知輸贏

惜情 大概 leh 講 人kap 人有友情, 親情, m̄甘放。 寶惜 phah-sǹg tio̍h 是 對 mn̍gh-kiāⁿ ê 感情。 Chū lán 離厝, 了後 m̄知 tio̍h 惜siáⁿ 情, pē-bú tùi lán 恩情khah 大天, m̄-koh 烏陰天khah chōe。兄弟姊妹 感情 也lóng hō͘ 學校, 事業3 phah 散去, 人也chōe歲 ah, ta̍k 人lóng 各有chi̍t 片 天地,lán thang 保持兄弟情tio̍h 真好押,   berh 挽 回 kah chhiūⁿ gín-á 時hit 款 無分汝我ê 光景,  意義無大。人無可能倒退行lah。

Ah, nā 講寶惜物, lán 無清楚知影 按 tī時 開始。 Pháng 有 2 ê 源頭, 第一 錢銀無liōng-siōng, 所致, bōe-tàng chia̍p hak 新ê mn̍gh。 Chit 點看--起來, 寶惜 ē 變慣勢, lán 看 1 項物, sió-khóa koh-iūⁿ, iah是sió-khóa 破phah, lán lóng m̄甘 tàn hìⁿ-sak, 尤其 買 新-ê tio̍h 1 kái 足chōe錢ê 物。論真講, lán lerh 用chiah-ê mn̍gh ê 時, 根本無寶惜物 ê 款式, 是m̄-bat 寶惜ê 方法 kap 知識。Che 是lán 欠學 ê 所在。 也lán 所用ê mn̍gh, 大多數lóng 是 日用品, sái-ēng ê 方法概是 對sī-tōa 學來--ê, in 也是 tòe sī-tōa ê 方法。 Ah nā 無用過 好mn̍gh, m̄ 知人 好tī toh, iā m̄知人 án-chóaⁿ 寶惜。尤其, 無見識過 正港ê 上頂貨, lán 根本 tio̍h m̄ bat 好䆀 ah, beh ná ē 知 toh tio̍h 寶惜, toh khah 免?

有1 種情形tiāⁿ 發生, 舉例講khah 簡單: chhiūⁿ 講 襪á, 有 3 雙 1 百ê, 有 1 雙三百ê, 來回tio̍h 差 9 倍價數, phái勢heh, lán bōe-hiáu 分 品質, 束信 看價數 來 評判。 Lán ē án-ni chhui-chhiâu,  3 雙 1 百, 我 chhēng 9 pái 新, kám bōe 比 1 雙 3 百khah 贏 ? Koh ē-sái 半中途換別牌ê。 Chit 款聽tio̍h kài 巧kài 有理氣ê 想法。可憐, lán kàu taⁿ chiah 明白 che 是 窮爸爸ê 教育想法, 致使 lán 普遍ê 人貪俗, m̄ 知 好bái, 儉 小 了大。

Koh khah 免講, 3C 產品 單價 tio̍h koân ah. Lán tio̍h bōe曉 分析ah。 功能, 價數 CP值, khah 講, lán 也 kiu-kiu。 Lán koh ē 想講, thèng-hāu 人 用 kah 差不多穩定, 也 免tòe hiah 先進ê, lán chiah 去買 tio̍h thang 買 tio̍h 足讚ê ah。Siáng 知, 3C 產品, 1 日 3 變, liâm-mi tio̍h 買無ah, 叫人 一定ài 買 siōng 新ê, koh 有 縛約ê 新制度, lán 看tio̍h 真畏。 所致, lán 目前所有ê 3C 用品lóng 是 二手, 人用kah 故障ê。

Chit 幾 個月, chiah-ê 二手mn̍gh, 1 ê 1 ê lú 出問題, lán iah 是 m̄甘i kan-ta phái 1 項, tio̍h 報消, 勉強 bóng 用, lóng 超過 一般年限ah, 也 m̄ 願 tàn hìⁿ-sak, koh kha̍h tio̍h 環保問題, 厝內soah 變回收場。

第二ê 源頭, phah-sǹg lán 無ài tèr 人時行, 舊mi̍h 用tio̍h khah kah手, 也khah ū 情。 Lán 過去, 有 bōe 少mn̍gh-kiāⁿ, 不知不覺pháng--kiàn-去, 心肝ná hông 挖 1 孔, 聽講chit khoán 情形, 人 tio̍h ē 致tio̍h 囤積症, 嚴重ê 厝 chhun 1 條kha 路 kap 睏床位niâ。

dreams hām-bîn

 

Chit ê 平行世界, 對in, pháng 美夢 bōe soah, 對lán 來講 卻惡夢連連。

Lán 知影 現實生活tī Formosa, koh 有 chōe-chōe ê 艱難問題 lán tio̍h 去 解決, koh有 lú chōe 顛倒烏白, 違逆 天理 ê tāi-chì terh 發生, ū chōe-chōe 人品極 bái ê 人 koh lerh 坐大位. 世間事 無幾項順心如意。In 講是lán ê 心gâu 做戲, 汝 chiah ē chiah thiám。 有影, 人生是戲, 戲是人生, 人生 koh-khah 是夢, 看bōe 清, 記bōe 明 ê 夢。

人生chi̍t場夢, 夢境猶人生。Lán kán-ná lóng m̄ 知 lerh 做眠夢leh。Lán 想起 老pē, lāu-bú。
初一場, 初二場, 初三鳥鼠á 娶新娘。老bú 看 lán iah 無 chiâⁿ-lâng[成人], 無成就, kui 身 重病, 甘願吞忍病thiàⁿ 割肉痛苦,  m̄ 甘願放。Lán berh 順意也m̄ 得, m̄ 順意 也艱苦。莫怪世尊講人生是苦。出世, 做sit, 死, saⁿ 條 艱苦河, berh án-chóaⁿ 渡?Án-ni 來看, 有影信上帝khah 好, lóng 講, 汝是我所疼ê kiáⁿ 兒, 我hō͘ 汝ê負擔, 汝tiāⁿ-tio̍h承受ē 起, 加ê 我 ē 替汝承受, 重擔我替汝giâ。所致, lán 看世間 基督徒 lóng khah 樂暢過日。M̄-koh, gún 老母信上帝chiah chi̍t 日。

昨昏, tńg--來, 無gōa久, lán tio̍h 倒--落眠床, 想講lìm[小歇]--chi̍t-leh tio̍h 好, chiah 起來 做kóa tāi-chì。 Ná 知chi̍t  醒 已經 kàu saⁿ 竿, 時鐘ê 短針行 berh chi̍t lìn lán chiah hō͘ 外口迎神隊吵精神。

有幾ā ê 夢, kāu 夢 káⁿ m̄ 是好現象, 昨昏傳 message hō͘ 同學, 無算開講, 講無幾句, lán tio̍h 去 lìm [台日線頂 注 têng-tâⁿ--去]。 Soah 睏bōe 醒 ê款。 Kan-ta ē 記得2, 3 ê scenes:

Iah ē 記ê tio̍h án-ni, 夢tio̍h lán ka-kī leh 睏, leh 眠夢, soah chhōa 尿 精神, 被角tâm, lán 用 面巾 來 khip。 Liâm-mi tio̍h koh 睏去, Koh 夢tio̍h lán sa 相機 亂hip, DSC-WX5 soah ē 變 錄影機, 顯示畫面也ē-sái 抽長hùn大, lán giâu疑koh 檢查 2 pái。 Sim-sek。

是 lán ná 去 山lih, m̄-ku koh lú sêng 海邊á。因為, 氣候sêng入山 ,  山phiâⁿ ê 塗肉 sêng 海邊á ê 沙, 樹也 sêng 麻黃。 是lán tèr 民家主人講 berh 去 挽 某種 真特別ê 好chia̍h mi̍h tńg lâi 招待. In kiáⁿ 無出聲 tio̍h tèr去 ah。 Lán 感覺sim-sek, 相機 sa leh tio̍h tèr 去。半路chiah 發現 i sái 鐵牛á, lán kō͘ 走ê。 Lán koh 按 1 位 koân-kē 差40 丈 ê 山崁 直接 走--落去, gún hia ē kóng siah--落去, lán tio̍h 是看 che 崁 塗肉 lóng 是沙, 綿綿幼幼, 跋倒 mā m̄驚。是講, 真安全tio̍h 落 崁ah。Jiok tio̍h ê 時, i 也 牽in 後生 kap 我 kō͘ 行ê, 講 liam-mi kàu ah。

Lán 欣賞光景, tèr lerh 行, 無gōa 久, koh kàu 1 間 kē 厝á, 厝壁粉白ê, 厝頂烏khóng,  厝邊 隔 4 尺 1 條溝, 內圍 chiâu khōng 紅毛塗ah, 人踏kah金滑金滑,  溝 ê 外圍1 kho͘ lìn-tńg lóng 發短短á  足青翠 ê 草á, chiâⁿ súi。 I kóng, ôa 無thang 挽 ah, 汝 看。手chńg頭á 順sòa 指hō͘ 我看, 我tio̍h 看。 Lán 心內起暗疑, he kám m̄是 普通thô͘-hiuⁿ[塗香], 是講也sêng 韭菜。 I kóng 汝看, chhun 無 幾欉 ah, bōe tàng 挽 ah, Che m̄ 是 thô͘-hiuⁿ lah。Thô͘-hiuⁿ bōe chia̍h chit。Lán tio̍h 想講 kā hip 相 記錄, thang 查資料了解。 相機也自由變化, lán 竟然也ē-sái 接受 無驚疑, m̄知是terh 夢境lih。

Chit 主人, 生做烏sian  烏sian, sán-sán, 身koân kap lán 差不多, lán 路尾chiah 注意tio̍h, i sió-khóa 跛kha, 看是小兒痲痺造成。 In 牽手 ,  身形kap i sio-siāng-á sio-siāng, kín óa 來會失禮。

Soah 聽tio̍h 有 cha-bó͘ 唱歌, 1 句 1 句 kā lán 拖精神。 精神了後, chiah 知是 外口lerh 迎神, 隊伍已經過 過1半 去ah。Lán 斟酌聽, 注心聽, 1 句mā 聽無, 聲音算 bōe bái, 配樂 chhìn-tòng-chhàⁿ。

2015年9月9日 星期三

L'élégance du chò chū-kí

0908
Lán 想起《L'élégance du hérrison》, 心悶 i 結局 ê 深意。Siáⁿ-mih 款人 真正活--咧 咧?
Ná ē 想起 che ? Chit ê 歇熱, lán 差不多 lóng tiâu tī FB, 心肝頭因為未來路途迷茫, 也 m̄願 tèr 人 舞弄hia 面前話, 激 高深ê 話語, iah 是 péng 冊phāiⁿ-á hông 看 hit 種 虛華ê kiâⁿ-pàng。 Lán 性地 lih chit ê phiah-sèng, 已經影響lán beh 50 tang ah, ná 自出世tio̍h 交 tio̍h-ê 朋友, ē-tàng 割捨, lán soah hō͘ i 牽leh kiâⁿ, tī 人間 浮沈 絞滾. 論真講--起來, chi̍t 時樂暢niâ, 四常 心頭鬱悶bōe 清hiu。

FB 真正厲害, kā lán 失連 數十tang ê 同學 koh lóng 牽牽做伙。Lán tio̍h 看著 in ê 榮華高位 kap 清樂生活。 本成lán 無想berh koh kap in 交陪, 交陪bô siáⁿ ē 起。 Chit 款想法, 的確是gún pâ, gún  bú--á thn̂g--來ê, hō͘ lán chi̍t 世人心悶, lán ê 人生價值tī toh-lo̍h? 無出去kap 人交陪ê 人生, kám 是人生?

人 berh 幸福, tio̍h 身體, 心理, koh 人際關係完整, 健康chiah 有基礎ah。M̄-koh chit 款思想ê 根底是àn toh 位 起--起來ê ?

人生 kám 一定是一直 leh kap 別人交陪, tio̍h 一直巴結, 順趁 別人? 莫怪, 最近, "做自己" chiah-nih-á 時行, 足 chōe 人一定 lóng siān ah, 厭 ah, 甚至 畏 ah。 是講, 四界 leh 流傳hiah-ê "做自己" 是 cháiⁿ-iūⁿ-siⁿ leh?Chi̍t tōa koah lóng terh 講, mài chhap--lâng niâ, 任性而為, 無khòa 後果。 Tio̍h 是照 ka-kī siōng 原始ê 衝動 去kiâⁿ-pàng, chiah chhōe 理由 來解說, 甚至 美化 講是 "做自己". 另 chi̍t 類, 騙人講"做自己" khah ē 成功, nā 無成功mā khah bōe 後悔, 因為siōng無 是 lerh 做 ka-kī 佮意ê tāi-chì, 也是 ka-kī 選ê。Che  網路有真chōe成功ê 人, in ê 故事 不時重複流布. 也有講 he m̄ 讀冊ê 厲害人物, 騙siáu-ê, siáng 講  Jobs, Bill in 退學 tio̍h m̄ 讀書 lah!講kah 學校, 大學 無 chi̍t 塊 好, 無chi̍t 塊tio̍h. Chit 款 文章 lán 無看khah 闊 leh, 無去深思, che ná ē tio̍h。

是講, gún hiah-ê 精英同學 lóng 是我 講課 ê 見本, ta̍k ê lóng 真精彩。M̄-koh, lán phái勢kap in 交陪, iā phái勢去 深入了解in ê 背景, kap 人生歷程, 所致, 講也無 siáⁿ 滋味, chiaⁿ phah-sńg。Lán ná ē phái勢?是án-ni, lán 自細漢ê 時, lán tio̍h 發現 lán ê 同學生活條件kap 見識lóng 比lán khah  hó khah 飽, lán kap in交陪 tio̍h ē tiāⁿ-tiāⁿ hō͘ in 分張in ê 資源, in ê 慷慨, m̄-ku, lán lóng 無thang ū chi̍t pái ê 機會分張, 人 有ê 比lán khah 好比lán khah chōe, lán berh 分張 siáⁿ leh? 豈m̄是 分張曝日hit ê 故事ê 主角leh? Lán koh 讀 tio̍h "無友不如己者", sáⁿ siâu lah, án-ni, gún chit 款m̄ tio̍h 無朋友ah? Koh 讀 tio̍h "友直友諒友多聞", 好佳哉, che lán 做ē kàu. 是講顧人怨, 犯人嫌khah 有影, 汝直, 諒, 多聞, siáng berh kap 汝做朋友lah! Kán。 無 chi̍t 塊 tio̍h。 人生ná ē chiah phái pháng lah。

所致, lán 畏人, chi̍t ê 2 ê, lán 畏, chōe 人 lán lú 畏. Lán kap 生份人chih-chiap, m̄敢 kap 人sio tùi相, 總ē phiah 開 對方目睭,  m̄ 敢kâng sio-chioh-mn̄g 背景, 甚至in ê 名 lán 也 m̄ 敢 問. 結局, 人siáⁿ人, 名, 面, tāi-chì tàu bōe bā, iā 記bōe tiâu, 慘。事實, lán nā 看人, 看tio̍h in ê 目睭, lán 有時 ē 直直看thàng 人ê 心肝去. I 也驚 lán 也驚, 致使 lán 現今 無 幾ê thang 講是 朋友ê。

Án-ni, lán kám 是 ē kap Renée Michael kāng leh?是講lán 也有看tio̍h, i 對 hiah-ê 弱勢者 特別溫柔, 甚至 án-ni 死, che tio̍h 是 i 人生ê 優雅。



PS:Lán 《Still Alice》 chiah 看無gōa久, lán 當時 ê 同學, 也有講 早發性ê Azheimer Disease. Kap lán 同年lioh, chá lán 幾日á 出世。 眾同學tio̍h kín óa 來 安慰, tàu chhōe 出路。I kóng i 憂鬱症真久ah。Lán nā 致tio̍h chit 款 bōe 好 ê 病, lán 的確也ē án-ni。拒絕, siūⁿ 氣, 吞忍, 絕望。

印象lih, lán 7, 8 歲 tòa 永和 hia, 聽講 kah我平歲ê 叔伯阿兄 跳港. Lán 17 歲, 80gōa ê 阿媽 過身, lán lia̍h 準是 老死自然ê 無常, 有遺憾bōe 驚hiâⁿ. 19 歲 國中同學 腦瘤, 做伙去 台塑鳥園 hang 肉 過, 無gōa 久, tio̍h 過身, chiah hō͘ khah lán tio̍h 驚. Koh 來聽講山頂 1 對gín-á tī ka-kī 厝角 tū--死. Chiah-ê 無常 直直出現, lán lóng 無sáⁿ chùn-būn。

Kám ta̍k人, 人生lóng真正tio̍h 經歷 chiah-nih-á chōe ê 生, 老, 病, 苦, 死?

2015年9月8日 星期二

êng-hôa

風聲 來ê 時
弄揚 kui 粒 美麗島嶼
千tang, 四百 tang
錢水淹kha目 ê 景象
Hóaⁿ-hóaⁿ tâi 落 倒風港
Hàu 海 ê 人 哀曲
Kan-ta Abiki teh 聽

Ka-bóa chi̍t 年 chi̍t 榮華
自由 ê 鳥á  tī chia 約束
花開 蜜甜 ê時
Pháng 也有看見

對 烏水溝hit頭 siû--過來 1 tīn魔神á
Taroko hia mā 知影
簡單講
美麗島嶼變鬼島
是講重雙巡ê美麗島人 kám iah 有?

Abiki kap Ka-bóa ê 名聲chhun 風
吹leh 吹leh
倒風內海 thūn 做 山
Wagi kâng款 燄 ná 火
-----------------------------------------------------------------------------------------------------



















siá-chin hùn-liān

有時lán 想,  berh kâng kà siáⁿ-mih 美感, 美感kám ē-sái kà?美術補習lóng 是terh 補技術, 能力, kám 也ē補 美學?M̄-koh, lán 認為無學也無法度表現美感。是講, 有人一定ē kóng 人天生tio̍h 有 美感ah, 看tio̍h 光景, 夕陽, 美女lóng ē 曉欣賞 ah。Lán terh 想, che 大概tio̍h 是 erotic kap porn ê 分別。 Porn khah 原始, 肉體的, erotic khah 思想, 精神的。 Chit ê 想法 另日--á khah 有時間chiah koh 來會。

Chit 粒石頭 kài 有形, 也就是 某種美感 lah. Lán 半路khioh--起來, 心適心色。Lán berh 試 hip 石頭面ê 花草, 皺紋。

Hit 張 chio̍h-lēng[石柃, 七里香], chit款 smart 相機足phái hip, 花siuⁿ 白, 葉siuⁿ chhiⁿ, 機á 自動對焦, m̄-koh lóng對bōe tio̍h。
Nā berh hip 蜘蛛網 頂 terh tng chia̍h-si̍t ê 蜘蛛mā án-ni lóng ē 對去 背景去。
現代 hip 相科技 有夠進步, iū-koh tī 網路téng 流傳無數ê 精彩相片, 幼膩 色水iū-koh 精密, 電腦是顯示色光, án-ni lú súi。

Lán iā 心 hiāuⁿ-hiāuⁿ 足 想 berh kā lán 看tio̍h ê 美景, 人, 事, 物 lóng hip--起來 欣賞 兼通分張。 Chìn前 野心koh lú 大, 想berh 錄影。M̄-koh, lán chat lán ka-kī ê lak-tēr-á, 實在 無才調 kirn。也頭1 pái 買 人 二手ê Olympus m 770sw, 講ē-sái 入水hip, lán 無試過, taⁿ 已經 故障去ah。 畫面kui-ê lóng 變 紅去, m̄-chai 修理kám 有價值。Koh i ê 畫數 7.1百萬, 比 人 手機á ê koh khah kē, chìn前 lán sa 來hip 是bōe bái。尤其 舊年 蝕全月, lán 也是用 i 來hip, 比 chit-má chit chiah Sony DSC-WX5 khah hó 調制。 Chit 台 siuⁿ smart ah, 大部分功能lóng ke 真好。

朋友杜 借lán 中高階 Canon 50D, 試 2, 3 pái, iah 舞 無路來, 而且體形大, 出入bōe 利便, lán 時間也無 hiah liōng-siōng, 所致 tiāⁿ-tiāⁿ khǹg leh 閒。 Iah 是lia̍h DSC-WX5 出--去 隨時thang hip, 輕省 koh 簡單。

總--是, berh 進步 tio̍h 練習, taⁿ 用 chit 台lâi 練習ê 成果 án-ni。 Lán 發現 色水有偏去。Hit 蕊圓á花, lán 看 khah 紅, hip--起來 pìⁿ án-ni。Koh cho--日 彼張báng--á ê 紙 mā án-ni。M̄-koh, ē-kha hit 張 蓮蕉花, 紅色正確。


Ah nā chit 款無閒chhih-chhih ê 動物, lú 困難, 無一時停, berh án-chóaⁿ 對焦? Lán hip chit 隻蜂  tio̍h 真費精神, i 也 koân-koân kē-kē 跳來跳去無停。

所以, lán tio̍h 知影 chit 張 ê 價值ah。
Chit 隻m̄是普通ê 胡蠅, 是講 chit-chūn i khah 恬靜, hó hip。
Chit chiah 蜘蛛, liâm-mi chiah 來去查。最近斑痧[天狗熱] lerh 爆發, che 應當ē chia̍h báng chiah tio̍h。I 身軀頂ná hoat 毛leh 1 支 1 支 giàng-giàng。

2015年9月7日 星期一

thiⁿ-kheng

來麻豆 khiā, kap 台南人交陪,  lán chiah 知影 in 講做 天 khēng[lán 台北 山內底兜人]。Éng時,  大概lóng chit chām chiah khah 看ē tio̍h kheng, 今年, 風颱khah kāu, 雖罔 無入來台灣, m̄-koh lóng ē kā 西南氣流引入--來。 Hō͘ 南海 ê 水氣 吹入--來, 變做 lán ê 西北雨。

Lán pháng khiàn-thian khiàn-thian, 出去散步 lóng chia̍p 看天, 也的確lán人一半天公chhiâⁿ-ê, 天性 khah óa 天性, 極愛 看天公面。I 好天豔日也好, 烏陰鬱悶也好, 雨棉sap-sap也ē-sái, 雨來chap滴 也歡喜, koh chit 款 chi̍t pêng 天 落雨, 另chi̍t pêng 出日。 時機tú-hó, lán tio̍h thang 看tio̍h kheng。

今á日, kan-ta 看tio̍h chi̍t chat á。Lán kín 報 牽手來看。 心情好, 頭殼tio̍h khah bōe thiàⁿ。

Lán 想起 早前寫ê 〈天應該出虹〉, lán chia人人lóng 響往 西方輝煌金光ê 所在,  m̄-chai 上帝 應允ê報頭顯明 出tī 東方。深想ah....

2015年9月6日 星期日

tī-sî kap tī-tāi

kiaⁿ日 聽, 事實是看 khah chōe, 國小閩南語演說比賽, 31 人, 1 人放棄, 5 ê 硬 講 伊所 記ê mn̍gh-kiāⁿ, 根本 無 khòa 伊 抽tio̍h sáⁿ 題目。題目3 條:1. 我siōng 愛唱ê gín-á koa, 2. 我ê 心內話 3. 我siōng ài 做ê tai tāi-chìthi, 題目老早tio̍h 公布ah。 所致b, 人人hit ê 我 lóng 差 m̄-chiâⁿ mn̍gh。 害lán 聽 無 5 ê tio̍h 起愛睏hah-hī。

講che boeh 培養lán ê 演講人才, 我看演藝人員算真好 lah.

普遍ê 欠點:1. 變調 失誤, koh 為tio̍h beh 表演, 致使 走精去, 2. 濁音, 合chhùi 音 有 幾ê-á, 比lán 去聽教育部參加認證考試ê 口語有ke 真c好ah. 3. 俗諺語 用siuⁿ chōe, mā têng-tâⁿ, koh 配 無 合宜ê 動作. 4. Koh 有真chōe 華語詞直接採用, che kài bái, 是講lán 也 無kín 造新詞hō͘ in 用。像講, 彩繪 beh án-chóaⁿ 講? 有指甲ê 也有路頭牆á, 壁ê。

見解, lóng 真 sio-siāng, phah-sǹg lóng 出名老師寫ê 稿, 增差 選手記ē tiâu iah bōe niâ. 有ê 結構講了khah 好, 理路khah g順, 有ê tio̍h 跳siuⁿ 遠. 詞彙 也 lóng 超過 選手ê 語言能力。

儀態, 普遍lóng 真好,  有ê khah 緊張niâ, 有ê 真慎重裝扮。Nā 有正式裝扮, 當然真好, 表示有khòa意, 注心tī chit 項tāi-chì。 Nā 無 清氣整齊也無要緊, 講話自然穩穩á tio̍h 好ah。驚驚ē緊張也是難免, chia̍p 講練膽tio̍h 好。

Lán 想tiuh-tiuh-tâng m̄-sī gín-á 歌 lah!天烏烏mā m̄-sī lah;拜托leh, gín-á 歌去聽Ahim 做ê 好無?Ah 心內話 kám m̄是無限定tī時 lóng thang 講? 對象 lóng 爸母, 阿公阿媽。主題lóng 有"我", M̄-koh, 演說稿khah chōe lóng teh 講 in pē-bú, 阿公阿媽去, án-ni kám 有對tâng? Koh 有tio̍h是, 內容組織, 散散, chia 講--chi̍t-ē, hia 講--chi̍t-ē, 意義理路 m̄-chai tī toh。

Lán 淺想, 演說kám m̄-sī beh 說服--人? 看in ta̍k ê 表演, 足明顯teh 表演, án-ni lán kám ē hō͘ i 說服?該對重ê kám m̄是思考能力,  講話tio̍h有理氣, 理路講明?Kan-ta 對重聲情, kám m̄ 是 leh 訓練gín-á 情緒表現, 害 in 認為情緒表現khah 重要?Koh  in teh 表演ê 時, 目睭lóng teh 看天房, án-ni kám 好?Ná ē in 學校lāi ê lóng khah 興 chit款ê--leh? Che 也是國語教育ê 遺毒ah。

另外, lán kàu位ê 時, m̄-chai beh toh位報到, siuⁿ 早kàu lah, 服務ê 老師, 工作人員lóng真熱誠勤快。是講, 評審, 評判委員, 概是老師, 校長人, in 大部分sio bat. Teh thèng-hāu ê 時,  in 也 開講kah ná 菜市á leh, 鬧熱滾滾, 孤lán 1 ê bōe 曉kah lâng ăi-i-sah-chuh, 看 錶仔渡時間。

到底,  tī-sî 台語教育chiah kap lán 無tī-tāi ah, hō͘ lán thang 真正注心tī lán khah 興趣ê 天文地理人事, 去 發揮lán ê 天生才調?

有好心ê súi 雅雯 來 chham lán 講話, 真 感恩。

PS: 禮拜chit 場, 真 phái勢, lán ê 分數soah pìⁿ 關鍵。[Lán 有問 隔壁khah 老經驗ê 老師ah, 尾--ah, 發現 lán ê 分數 phah 了 有 khah 嚴。]
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Lán soah 想tio̍h, lán chia̍p 講 tī-sî, tī-tāi, 發現 tī 應當是kāng 字辭, 轉kàu 厝 péng辭典, //tī// koh 真正有 "tī tīr(泉) [何] 啥麼。 ∼ 時;∼ 日;∼ 一個。

" M̄-ku, ná 無 tī 人, tī 物, tī-sū án-ni ê 講法 ho͘ⁿh! Che pháng tio̍h 做 現地[field]調查, chiah 有thang 明瞭。

2015年9月4日 星期五

hó-gia̍h-sàn

photo from  
今á日, tī bus 頂, 一直看民視新聞, 內底siōng 驚人ê 消息是, Turkey 海邊á hit 2 ê gín-á ê 屍體。Sòe-hàn hit ê 叫 做 Aylan Kurdi, 為tio̍h beh 走閃 ka-kī 家園ê 戰禍, pìⁿ 做 流亡ê人, 地球hō͘ hiah-ê 強權切開變做國家。 Hiah-ê 國界變做soah 人ê 生死界線。論真, 汝 kā 看 hō͘ 真, 線 tī toh位?
牽涉 Syria, Turkey, Canada(UK), tāi-chì 真複雜也真大。

Lán koh淺想, 大概是án-ni, tī 先進國家內底 hó-gia̍h-sàn, lú thiah lú 遠ê 狀態, 國際也一定會án-ni。 人 sàn kah 無出路, tio̍h ē 想khang 想phāng, 去chǹg, khì nǹg, nā che 都無活路, 只好行險路, 做惡做毒 mā beh oa̍h--落去。Chit款 現象, hùn 闊lah 國家, 民族來看也是 án-ni。

所致, 解決ê 方法sio-siāng lah。M̄-koh, hiah-ê 精英, 頭殼siōng hó-ê, 權力siōng 大ê, 罕得幾-ê ē 來處理, lán chit-má kan-ta thiaⁿ tio̍h Deuchch  首相 Angela Merkel肯收留 80萬 人, lán 台灣窮實也會當收留in, khah 贏 收留lán kā 飼kah 肥肥koh leh kā lánê 布袋 ê niáu鼠 精牲。

Chit 種人道思想, lán bōe-tàng 想siuⁿ 精, siuⁿ 久, 想久想精tio̍h 變chòe kap hiah-ê 精英權力者sio óa 去ah, án-ni lán tio̍h ē 變做 kap in 平冷漠, 也ē 失去機會, 也ē 漸漸失去lán ê 人性。

sim-koaⁿ hiāuⁿ-hiāuⁿ

 Chiah 去台北幾日niâ, 轉來麻豆tio̍h 心肝hiāuⁿ-hiāuⁿ. 排tī頭前ê sit-thâu, tāi-chì, khang-khòe, lóng 霧霧無明, 心肝lāi 也phái 按算。

Tī 和欣bus 頂, lán 看tio̍h 學校 ê 身影, 日頭 tú 斜西, 情緒soah kiông-kiông beh溢--出來。 Chiah-ê 美好遠景, 得beh 斷站 ah。

Phah 算, chit 時代ê 人普遍ê 意念想法, 該斷然斬斷tio̍h 該斷, tùi 景對物, lóng bōe 下 gōa chōe 情感, 也無siáⁿ ē 惜情。

Bōe 惜情ê, kám ē 惜物? Lán 無信心。Chiah 幾十年niâ, lán 台灣ê 景貌 變化, kám 有人注心?Hiah-ê 維持 lán 生活 ê 物, 人, 事, lán kám iah ē 記得?是講, 當時 也 無khòa意, 無致心, 到底 有sáⁿ 貨, 也 無sáⁿ 知影。Chhan-chhiūⁿ lán 台灣ê 歷史, 講是 千年, 萬年, m̄-koh, hiah chōe 空白, hiah chōe 烏暗, lán 台灣人kám 無真正tī 台灣活過? 是怎樣 kap ta̍k 年ê 風颱sio-siāng, lóng chhōe bô 痕跡?


In講 有 開基廟, 開基祖ah! 有lah chhun 1 支chhùi khah chōe lah, siáⁿ-mih siáⁿ-mih 之父 lah, lóng sio-siāng, kap 族譜 kāng lah.

Bô 幾年, 連做老師ê 人 都 kā 元宵講做中元, 鼓á燈 講做 物á. Chit 種族群講ē 有gōa 好ê 文化傳承, góa m̄ 信。 Kan-ta, siáu 做老師, m̄-chai 教育 beh kà siáⁿ, khah 講 都是做人ê 道理, 汝來kà kám tio̍h 有影khah 贏過 in sī-tōa人?

Kiò in 講chi̍t-ê-á 無欠用錢ê時, 理想抱負, lóng terh siáu。 有人講 題意無明確, koh有人講 ah 都有人tio̍h 講kah 足好!Lán 認為題意無好lah, 判斷標準oh tiāⁿ, oh chhiâu. 有人講了 真好, bōe-tàng 證明題目無問題lah。因為 好 ia̍h bái mā lóng 汝 terh 判ê, 汝心肝頭hit 支尺 雖是明確, m̄-koh bat人 kám tio̍h 一定 有法度lia̍h? Koh-chài 講, 汝ka-kī 也講bōe 清楚, soah hông sa chi̍t ê keyword terh hia 茹亂。
siáu lāu-su

所有人間ê 問題, kám lóng 老師ê 責任nih?Koh kám 老師 有才調了解通世間ê 道理? Ē-hiáu 解決所有ê 問題? 就算 汝有周至完美ê 熱情, 汝kám tio̍h 有hoat-tit?汝 ka-kī án-ni, 欠缺深思, 欠缺人文理解, khiamkhoe自然生態知識, 是beh kà sáⁿ lah?Kám講真正 m̄知siōng 要緊ê tio̍h kà in ē-hiáu 用 ka-kī ê 經驗, 能力去思考, 去解決生活問題?Kan-na kà chit 套標準答案, hō͘ in 應付考試是beh nî leh? 生活中, 所有考試ê 題目除了考試, lóng bōe 發生也bōe tú--tio̍h lah, 無chi̍t項生活問題 有標準答案lah。

所致, lán chit久 lú kà mā lú iap-chhih-kháng。

hoán-séng

臨時記錄, sió-khóa 分析, lán ka-kī ê 心理狀態, 發現有 hit-lō 心理防衛機轉ê 表現。 總--是, 發覺lán ê 描述無gōa 精密。主要, lán 想beh chai-iáⁿ, 了解:  叫 lán 認錯是怎樣 hiah-nih 困難? Lán 知影 人無可能lóng 無失覺察, lóng無失kha, éng-éng lóng 加減會無張持, 無注意, 無細膩tio̍h ê 所在, 是怎樣lán 連這款ê 小事也m̄肯認。 到底, leh keng sáⁿ 貨?Keng liáu kám tio̍h khah 好, 別人kám tio̍h khah 敬重, chun-chhûn, kah-ì 汝?Lóng 無ah!人 kám ē tio̍h khah 信汝所講--ê ? mā 無ah!Ka-kī kám tio̍h khah 歡喜, ka-kī kám tio̍h khah gâu? 論真講, lóng 無 任何 好--處 ah。
無法度大方認錯, lán 卑微ê 人lú 困難, lán 承擔bōe 起 hiah-ê 處罰, hiah-ê 後果, kàu極連破病也kham 得, lán 驚, 所以持防che 一切, 也採取預防ê態度。所以, 講透底是 窮爸爸 心理?了後 心理徵結結tiâu leh.

是講, nā beh 改, tio̍h 按怎改leh ? Chhiūⁿ chit-kú, 天狗熱 leh thòaⁿ, 也是saⁿ chhan-chhiūⁿ, ta̍k 人lóng leh 講按怎 預防, lóng 無leh講, nā tio̍h--tio̍h tio̍h án-chóaⁿ 治, lóng 交代hō͘ 醫生tio̍h 無ka-kī ê tāi-chì ah。 

Lán 淺想 kám m̄ 是, nā 人人ē-hiáu 治療, lán mā m̄驚伊按怎thòaⁿ ah ? Siōng 無m̄免 hiah-nih 驚,  ná-sêng 講 nā hō͘  báng 咬--tio̍h tèng--tio̍h, tio̍h 一定 會天狗熱發作, ah 天狗熱發作 tio̍h 一定會死。





2015年9月1日 星期二

liām-keng kap soat-kàu


按 八月初八蘇迪勒 hit kang 了後,差不多ta̍k日落雨, taⁿ 總算 開日ah。 菜市á, 人也lóng 出--來ah, 是講 菜無夠。

Lán m̄知 按toh位學來ê, iah是天性ài kâng 說教leh? Lán khêng-si̍t 性地畏人, chhùi 也han-bān, nā thang tiām-tiām 平安過日, he to̍h 上kài好ah。 M̄-ku, ná-ē ài kap 人相chìⁿ leh? Phah-算 án-ni:

Gún bú--á, 個性giám-ngī, 骨力, phah-piàⁿ, 可惜 八字bái, 七, 八歲pun hō͘ 人, 講 beh kap 養父另外抱來io ê A兄湊chi̍t 對。Án-ni, 失栽培, tī 故鄉透年都tio̍h kap 人 交換工, án-ni 生, i kap 另外nn̄g-ê 平phái命ê cha-bó͘ gín-á, 結做姊妹á.

失栽培, koh 少年 m̄ 認輸, ta̍k項硬做硬piàⁿ, 講 khah 贏 cha-po͘ 工。Gún chiah-ê gín-á 定定聽i 講起 i án-chóaⁿ m̄願, án-chóaⁿ piàⁿ, koh án-chóaⁿ 嫁 gún 爸 án-chóaⁿ 不幸 ê 一生。我 bōe 記--ê 是幾歲開始聽, gín-á 時也 聽tio̍h 茫茫渺渺, 是講 聽chōe pái 了後, 也 lia̍h ē 有 chi̍t-ê 形出來。 Lán 相信i 是 hiah-nih 勇敢, hiah-nih硬氣, m̄-koh, 為tio̍h 家庭, 為tio̍h kiáⁿ兒, i 萬項lóng tio̍h 表現 吞忍, 退讓, m̄敢sió-khóa kap lâng ke̍h tu̍h. 有時lán 也 ē 替i 感覺 委屈, m̄ 甘,  憤慨。 的確 án-ni, lán soah 定定 leh kâng ke̍h, tiám-tuh, 來表示 lán 無leh 輸--汝。也án-ni, lán 目睭定定khah ē 照tio̍h 人sió-khóa khah欠點, 破phā ê 所在, 講--出來也 有 sió-khóa 道理, 有量ê 人也真歡喜 lán án-ni。 Khah chōe 是 顧人怨, 犯人嫌。Koh khah 免講, lán 無tú-tú lia̍h tio̍h 人ê 漏, 凡勢 sa m̄-tio̍h 重點也有, án-ni tio̍h真 漏氣ah. M̄-koh, lú 漏氣, lú m̄ 認輸, 聽講是án-ni, pìⁿ-chiâⁿ ài chìⁿ kah 贏。人he 大範ê, 上腳ê 看出出, chiah 無leh kah 汝了時間leh, chhùi kā 汝講認輸, 心內 phah算笑kah leh. Lán 條直 m̄ bat niâ。

對方nā lú m̄ 聽, lán tio̍h ē lú beh 講, 講久--來, tio̍h ná 念經leh, 也ná 唱曲。 有人聽慣勢, 慣勢m̄-koh 無chùn-būn, kāng-khoán無beh chhap 汝. Chiok chōe parent-children 關係tio̍h án-ni, koh 血緣拆bōe 離, 互相為難, 互相lêng-tī。也是世間苦 chi̍t 味。 Lú 慘ê 是ang-á-bó͘, 一直互相想beh 改造 對頭, siàu-siūⁿ 營造 ka-kī 心內理想ê ang-á-bó͘ 關係, koh 極熱m̄ 放鬆, 也無 khòa i ka-kī 是sáⁿ kioh-siàu. Mài án-ni 講. 講實在, 人加減ē 有破phā lah. Lán khah 煩惱ê 是lán 台灣人 ê 苦情 想法kā lán ka-kī 做人ê價值lóng 放sak, 放棄, 甘願做 奴, 也 甘願 kiáⁿ兒孫 tòe lán 做奴。不時, 去搶, 去佔 he 小小ê 確幸, 事實真不幸。

Tâi-gí kàu-io̍k khai-ha̍k ah

Hatano Yui波多野結衣 悠遊card 的事件, kàu taⁿ iah bōe soah, 講bōe-sái 公開賣, ài khà 電話去tiāⁿ,  eng暗 零 點鐘開始, koh 限定15000 組, 1 人 siōng chōe 2 組。 Lán 看 FB 頂, 足chōe 人 根本專線 敲 bōe 入--去。20分tio̍h 超過 4萬人登記beh 買。Siáu去,賣kah 4 點18分。

Lán 來結總siàu, chit ê 事件, 簡單批判tio̍h是主辦單位, 決策者對台灣文史, 自然環境, 生態ê認識真欠缺, siuⁿ 欠ah lah。In ê 決策ē-sái kóng 是in ê 做大公約數 lioh. Ah chit 陣人ê 公約數竟然是án-ni.Tio̍h 是 in hit 陣人的素養khah 輸1 ê 外國人。。比較hit lê 法國人[1]來畫lán 原住民ê tio̍h 差足chōe。人講:i ǹg望ē-tang 畫出台灣傳統ê 美好光景, "汝一定ài ē記得汝是台灣gín-á!" che 是何等氣魄, 何等深情, 也標明lán 何等悲哀。

Chhìn-chhái, 3000公尺koân山, 溪流, 光景, 雉雞,長尾山娘, 南路鷹, 烏鶖, 冠羽畫眉, 金翼, 烏熊, 烏面lā-pue, koh 有特有植物, 苦楝舅, 雪山薄雪草等等 lóng chin 好用, ah 無siōng 簡單ê in 台北ê 101大樓 mā 好。He lóng 真中性 koh 有意義ah。Ah nā人物用台灣歷史人物tio̍h 好ah, ná ē 引起chiah 大ê 紛擾leh。M̄-bat, 只好用1 ê 外國人, phah 電影ê, che kah chìn-chêng 農村彩繪相像。畫工m̄是bái, 是內容淺浮, 濫情 lah

另外,真正 chia̍h 碗內洗碗外, 連戰in chi̍t 行人, bōe-hiáu 見笑, bōe phái勢, koh m̄聽阻擋, 去 中國參加in ê 閱兵典禮。Ài 知影中國ê 兵, 武器 chi̍t 大部分是beh 攻打台灣lioh. Lán 想, phah算in 該有真chōe 資產早tio̍h hē tī 中國hia ah[2], koh ǹg望thang kā in 後生買 chi̍t位á 缺ê 款。

Nn̄g 個月, 免煩惱學生ê tāi-chì 也算 福氣。開學chit 學期ê 課 m̄-nā 內容 大變動, 人 koh-tio̍h 南北奔波, 所有ê 朋友 lóng ē 問起, ah 交通 有 補貼--無? 無lah!ah m̄-tio̍h chhûn-pān beh chiah 老師?連 學校宿舍mā 無補貼。Che 是lán 為上帝做工, 免計較。

昨昏kap 老朋友開講, lán chiah 了解 hiah-ê 先調去ê 同事ná ē 反面無情chhoàn 講lóng gún chia ê phái 話。原來 che 心思 tio̍h是in 講ê, kā 別人khoeh 掉, ka-kī tī chit 位 tio̍h ē 加khah 在。Kám 有影, kám bōe kā kui 間公司chhòng 倒--去?用án-ni 兩光ê 步數。Lán 想lán ka-kī siuⁿ 條直, siuⁿ 相信lán 上帝ê 信徒ah。不而過, 在in án-chóaⁿ 算計lah, lán 聽bōe 爽快, mā 無thang 講--án-chóaⁿ。

Che khioh 起 mài 講, lán leh 心悶 課程, chiah ē 半暝leh 無睏。Koh 加 兩 班 代課ê, 佳哉 lóng 是教 台語ê課。南北奔波 ē khah thiám, m̄-koh  總 tio̍h 保持 lán ê 奮鬥意志, 弱勢者無悲哀kap 怨嘆ê 權力。台灣siōng chōe 人講ê 語言, taⁿ 變 kah siōng 弱勢。有開課, tio̍h 有機會, 有機會lán tio̍h 功夫盡展。

是講, lán 台語教育ê 想像是siáⁿ?俗諺語, 演講, 朗讀, 字音字形? 連國語都kā gín-á 教kah 失語ah, 台語教育koh beh 行kâng 路? Án-ni, kám 台語有救, iah 是 beh 死khah 快? He lóng 是教育部設計--出來蹧躂人ê 步數lioh, lán koh sa 來 thāu lán ka-kī ê  kiáⁿ兒序細?

國校讀了, ka-kī kui 身軀ê 部位iáu 無才調講kah 透, án-ni kám tio̍h? I nā 身苦變疼, soah bōe-hiáu 講。In kóng 醫師mā bōe-hiáu, kóng 國語tio̍h好, 所致 語言ē死。失去生活功能ê 語言, chhun 表演娛樂 用途, liâm-mi tio̍h ē-sái 扛去種, ah khah 好看ê, 排籠面, khah 高尚ê 排 博物館, ǹg 世間人宣示 chit ê 語言是 死語。 聽講 koh 30 年左右, tio̍h ē ah。

[1]法國街頭藝術家柒先生(朱利安·馬朗Julien Seth Malland)
[2]連戰閱兵是煙霧彈?名嘴爆:是為了國民黨在中國的黨營事業

hiān-si̍t

      Sì goe̍h cha̍p-la̍k, lán thàu-chá ba̍k-chiu peh kim, oa̍t-thâu khòaⁿ piah téng ê sî-cheng, cha̍p tiám cha̍p-gō͘ hun, chhoah chi̍t-ē t...